Dergilerde Çocuk Emeği 2017

Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim Ve Eylem Merkezi Vakfı

2017 YILI DERGİLERDE ÇOCUK EMEĞİ RAPORU  

Murad Karabulut

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü

Öğrenci

Ankara – 2019

2017 YILI DERGİLERDE ÇOCUK EMEĞİ RAPORU[1]

İçindekiler

1-    2017 Çocuk Emeği Kaynakçası 3

2-    Çocuk Emeği Konusundaki Tez Çalışmaları 12

3-    Çalışmanın Yöntemi Üzerine Not 21

3.1. Dergipark. 21

3.2. TR Dizin. 22

3.3. Web Sitesi Üzerinden Taranan Dergiler 23

4-    Taranan Dergi ve Kurum İsimleri 25

 

Tablolar

Tablo 1. 2017 Dergilerde Çocuk Emeği Kaynakçası 6

Tablo 2. Çocuk Emeğini Konu Edinen Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri (2011-2017) 12

Tablo 3.YÖK Ulusal Tez Merkezi “Çocuk İşçilik” Dizinli Çalışmaların Disipliner Dağılımı (2011-2017) 20

Tablo 4. Taranan Dergi Ve Kurum İsimleri 2017. 25

 

Şekiller

Şekil 1.  Çocuk Emeği Tezlerinin Yıllara Göre Dağılımı (2011-2017) 19

Şekil 2. YÖK Ulusal Tez Merkezi “Çocuk İşçilik” Çalışmalarının Tez Türüne Göre Dağılımı (2011-2017) 19

 

  1. 2017 Çocuk Emeği Kaynakçası

Bu çalışma Fişek Enstitüsü’nün geçmiş yıllarda yürüttüğü Çocuk Emeği Kaynakçası’nın devamı olarak planlanmıştır. Çalışma ile 2017 yılında Türkiye’deki akademik ve mesleki dergilerde çocuk emeği ve çocuk işçiliğine ilişkin yayınların tespiti amaçlanmıştır. Çocuk işçi, çocuk işgücü, çocuk emeği, çırak vb anahtar kelimeler aracılığıyla gerçekleştirilen taramalar sonucunda tespit edilen makalelerin listesi Tablo 1’de sunulmaktadır. Araştırma 2018 yılı Ağustos-Eylül aylarında yürütülmüş, araştırma kapsamında TÜBİTAK Dergipark ve TR Dizin veri tabanlarından yararlanılmıştır.  TÜBİTAK Dergi Park’ta 1990, TR-Dizin’de 784 adet dergi yer almaktadır. Bu veri tabanlarına ek olarak Türkiye’nin önde gelen meslek kuruluşları (TMMOB, TTB, Barolar), ilgili bakanlık ve kuruluşlar (Adalet Bakanlığı, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı) sendika konfederasyonları (DİSK, KESK, Türk-İş, TİSK, Birleşik Kamu-İş) ve bu konfederasyonlara bağlı tüm sendikaların yayımladıkları dergi ve raporlar ile arama motorlarında yer almayan daha çok muhalif olarak nitelendirebileceğimiz dergiler taranmıştır.

  • 2017 yılında çocuk emeği konusunda  akademik ve mesleki dergilerde tespit edebildiğimiz kadarıyla,  toplam 42 adet makale yayımlanmıştır.
  • Taranan yayın havuzunun büyüklüğüne rağmen 2017 yılında çocuk emeği konusunda akademik ve mesleki dergilerde yayımlanan makale sayısının yalnızca 41 olması düşündürücüdür. Üstelik bu 42 makalenin 23 tanesi TTB’nin  Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi ile Fişek Enstitüsü’nün Çalışma Ortamı Dergisi’ndeki yazılardır. Bu iki dergiyi dışarıda bıraktığımız zaman 2017 yılında çocuk emeği konusunda akademik ve mesleki yayınlardaki makale sayısı 19’a düşmektedir. Tek başına bu durum, çocuk işçilik sorununun hem akademi içinde hem de meslek örgütlerinde yeterli ilgiyi görmediğini ortaya koyması açısından güçlü bir göstergedir.
  • Çocuk işçiliği sorunu ile özellikle sendikaların ve meslek örgütlerinin yakından ilgilenmesi beklenir. Ancak beklenin aksine sendika ve meslek örgütlerinin çocuk işçilik sorunuyla ilgili yayın faaliyetleri son derece sınırlıdır. DİSK, KESK, Türk-İş, Hak-iş, TİSK, Birleşik Kamu-İş konfederasyonlarına bağlı sendika üye sayısı 115’tir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla 115 üye sendikada 2017’de çıkmaya devam eden dergi, gazete, e-dergi, bülten sayısı 29; arşivi olmayan, en son sayısı 2017’den önce çıkan, içeriği yüklü olmayan dergi sayısı 22‘dir. Dağılıma bakıldığı zaman en güncel dergi çıkartan konfederasyon TİSK; üye sendikalarına oranla en az dergi çıkartan konfederasyon Birleşik Kamu İş’tir. Gazete, bülten, e-dergi de dâhil olmak üzere sendika ve konfederasyonların çıkardığı 29 dergi içerisinde çocuk işçilik hakkında sadece 4 adet haber bulunmuştur. Bunlar: Genel İş’in Emek Gazetesi’nde “Çocuklara Kıymayın Efendiler” başlıklı haberi ve “Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak” raporundan kesit, Şeker-İş’in ILO, UNICEF ve İSİG meclisi verilerinden derlenen karma bir haber olan “Dünyanın İşi Çocukların Sırtında” ve Öz Gıda-İş’in bir paragraflık “Tarihin Acı Gerçeği Çocuk İşçiler” başlıklı yazısıdır.
  • Sendikaların çocuk işçiliğe dair tartışmaları veri aktarımından öteye gidememektedir. Çocuk emeğine dair samimi tartışmaların verilmesi gereken yerler olarak sendika yayınları basit haberler ile konuyu geçiştirmektedir. Genel-İş’in hazırladığı “Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak” raporu sendikaların tutumundan farklı olarak önemli bir yerde durmaktadır.
  • Çalışmanın dikkat çekici bulgularından birisi, çocuk işçiliği  sorunu ile doğrudan ilgili bakanlık yayınlarında da çocuk işçiliği olgusunun kendisine yer verilmemesidir.  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Haber Bülteni’nde çocuk işçilik üzerine iki haber bulunmaktadır. Bir tanesi “Uluslararası Af Örgütü Kobalt Üretimindeki Çocuk İşçiliğine Dikkat Çekti” başlıklı haber bir diğeri de “Fransa’da Çıraklık Reformu Açıklandı” başlıklı haberdir.
  • Benzer bir ilgisizlik Türk Tabipler Birliği dışındaki meslek odaları için de söz konusudur. Meslek örgütlerinin yayınlarında çocuk işçiliği gibi önemli bir soruna hemen hemen hiç yer vermedikleri, alana özgün düşünsel katkılarda, mesleki müdahalelerde bulunamadıkları görülmektedir. Meslek örgütlerinin çocuk emeği sorununa ilgisizliği açısından baroların durumu dikkate değer bir örnektir. 2017 yılında 79 Baro’nun çıkardığı dergi sayısı Türkiye Barolar Birliği, arşivi olmayan dergiler ve bültenler dâhil toplamda 10 adettir. Bu yayınlar Ankara, İstanbul, İzmir baroları ağırlıklıdır. Bu yayınlarda çocuk işçiliğine ilişkin yazı sayısı son derece sınırlı olduğu gibi, yazılar da güncel tartışmalardan ziyade mevzuat aktarımından ibarettir. Örneğin Giresun Baro Bülteni’nde çıkan “Türk İş Hukuku’nda Çocuk İşçi Çalıştırma” başlıklı makale 2011 yılında yayınlanmış bir makaledir ve yeniden basılmıştır.
  • Meslek örgütleri içerisinde TTB yayınlarında çocuk işçiliğine yer vermesi bakımından diğer meslek örgütlerinden ayrılmaktadır. 2017 yılında TTB tarafından yayımlanan Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi çocuk işçiliği temasını içeren bir sayı yayımlamıştır. TTB yayınları içerisinde 2017 yılında çocuk işçiliğine özel bir alan açmış, bu alanda ise tekrar edici makalelerden ziyade yeni tartışmalar ve eleştirel yazılar yazmayı tercih etmiştir.
  • Dergipark ve Tr Dizin’de toplamda 13 adet makale tespit edilmiştir. Türkiye’deki bütün üniversitelerden yüzlerce derginin tarandığı bu motorlarda çocuk emeği üzerine yazılan makale sayısının az olması dikkat çekicidir.
  • Makalelerden 3 tanesi saha araştırması sonucunda yazılmıştır. Bu saha araştırmalarının ikisi 2015 yılında bir tanesi 2016 yılında yapılmıştır.  Saha araştırmaları İstanbul’da eğitim ve çocuk işçilik, İzmir’de Suriyeli mülteciler ve çocuk işçilik, Ankara’da sokaktaki çocuk işçilerin karşılaştığı güçlükler üzerine yapılmıştır. Makalelerdeki istatistiki atıflar ise 2012-2015 ve 2016 yıllarına aittir.
  • Makalelerden bir tanesi Türk Spor Hukuku’nda refakatçi çocukların statüsü üzerine yazılmıştır. Görülmeyen bir alan üzerine ışık tutan bu makalenin içeriği ise mevzuat aktarımından öteye gidememiştir.
  • Naciye Yıldız’ın Mülkiye Dergisi’nde yayınlanan “AB ve Türkiye Mevzuatı’nda Çocuk İşgücünün İş Sağlığı ve Güvenliği” makalesi ise bu alana dair güncel tartışmalardan birisidir ve konuyu titizlikle ele almaktadır.
  • “Mehmet Güler’in Kalemiyle Çocuk İşçiler” makalesi çocuk emeğinin edebiyata izdüşümünün peşinde bir çocuk işçilik betimlemesidir. Çocuk emeğine dair farklı alanlara işaret eden bu tür makaleler konuya zenginlik kazandırmaktadır.
  • 2017 yılında çocuk emeğine dair yapılan araştırmalar arasında çıraklık konusunda ve çıraklar üzerine büyük bir tartışma eksiği bulunmaktadır. Bu durum ortadayken çıraklığı işsizliği önleyici, kariyer başlangıcı ve bireysel sorumluluk ekseninde ele alan makaleler var olan sorunu daha da derinleştirmekte, çocukların işyerindeki sağlığını ve buradaki üretim ilişkilerini göz ardı etmektedir. Bu makalelerden birisi de “Çırağın Bireysel Sorumluluğu İle Kariyer Gelişimi Arasındaki İlişkide Ustanın Desteğinin Aracılık Etkisi” adıyla Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nde yayınlamıştır.
  • İnsan Hakları Yıllığı dergisinde yayınlanan makalenin tam metni bulunamamıştır.
  • Üniversite dergileri arasından çocuk emeği üzerine yazılan diğer iki makale konu olarak kent yoksulluğu, yoksulluk ve çocuk yoksulluğu üzerine yazılmıştır.
  • Özellikle üniversitelerde çocuk emeği üzerine yazılan makale sayısının az, niteliklerinin ise tartışmaya açık olduğu görülmektedir. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi’nde yayınlanan “Türkiye’de Kent Yoksulluğu Ve Çocuk: Nevşehir Örneği” makalesi Nevşehir’de bir alan araştırmasına dayanmaktadır. Burada makaleye ayrıca yer açan özellik ise makalenin atıflarından bir tanesidir. İlgili bölüm şu şekildedir: “ Barış (2014) (…)Sokakta yaşamanın getirdiği riskleri ise; istismara uğrama, fuhuş, eşcinsellik, kronik bulaşıcı hastalık, eğitimsiz kalma, çete ve örgütler tarafından suç işlemeye zorlanma, barınma sorunu ve beslenme başlıkları altında toplamaktadır.”

Seçilen bölüm bize şunu anlatmaktadır: Sokakta yaşayan çocukların karşılaştıkları risklerden birisi de eşcinselliktir. Hem eşcinselliği bir risk olarak tanımlamak hem de sokakta yaşamak zorunda kalan çocuğun karşılaşacağı riskler arasına koymak en basit ifade ile yanlıştır.

  • Tr Dizin ve Dergipark’ta Türkiye’deki birçok üniversitenin sosyal bilim dergisi tarandığı düşünülürse Türkiye’deki üniversitelerin 2017 yılı gündeminde çocuk işçiliğin yok denecek kadar az olduğu görülmektedir. Üniversitede verilen derslerin içeriğinden, üniversitede yapılan etkinliklerden bağımsız olarak; araştırma ve çözüm önerileri sunma konusunda 2017 yılı için üniversitelerin etkisiz kaldığı gözükmektedir.

 

Tablo 1. 2017 Dergilerde Çocuk Emeği

Yazar adı Makale Adı Anahtar Kelimeler Makalenin Yayınlandığı Dergi Yayın Tarihi
Yrd. Doç. Dr.Somayyeh RADMARD

Yrd. Doç. Dr. Nurettin Beltekin

İşçileşme(mek) Ya Da Okumak: İşçi Çocukların Eğitsel Durumları Üzerine Bir Çözümleme çocuk işçi, çalışma koşulları, çocuk hakları Electronic Journal of Education Sciences 2017-11-17
Doç. Dr. Naciye Yıldız AB ve Türkiye Mevzuatında Çocuk İşgücünün İş Sağlığı ve Güvenliği çocuk işgücü, çalışan çocuklar, iş sağlığı ve güvenliği, Avrupa Birliği, Türkiye. Mülkiye Dergisi 2017-10-30
Süleyman Cüce

(Doktora Öğrencisi)

Sokakta Çalıştırılan Çocukların Karşılaştıkları Güçlükler Üzerine Nitel Bir Araştırma: Ankara Örneği sokakta çalıştırılan çocuk, çocuk işçiliği, çocuk işçi, şiddet, eğitim Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 2017-06-28
Hande Bahadır / Reyhan Uçku İzmir’in Bir Mahallesinde Yaşayan 6-17 Yaş Arasındaki Suriyeli Çocukların Çalışma Durumları ve Çalışma Durumlarını Etkileyen Etmenler savaş, göç, Suriye, hassas popülasyonlar, çocuk işçi Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2017-01-13
Arş. Gör. Hakkı Mert DOĞU Türk Spor Hukuku’nda “Refakatçi Çocuk” spor, hukuk, spor hukuku, Refakatçi Çocuk Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2017-12-31
Yıldız Yenen Avcı Mehmet Güler’in Kalemiyle Çocuk İşçiler Mehmet Güler, çocuk işçiler, eğitim hayatı Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 2017-04-01
Prof. Dr. Atılhan Naktiyok

Arş. Gör. Göknur Ersarı

Çırağın Bireysel Sorumluluğu İle Kariyer Gelişimi Arasındaki İlişkide Ustanın Desteğinin Aracılık Etkisi Usta Desteği, Bireysel Sorumluluk, Kariyer Gelişimi Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Yrd. Doç. Dr. Barış Öztuna Çırakların Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeri Çırak, iş kazası, sosyal güvenlik Mali Çözüm Dergisi Eylül-Ekim 2017
Yavuz Yayla Küresel Dünya’da Ve Türkiye’de Çocuk
İşçiliği: Uluslararası Ve Ulusal Yasal Düzenlemeler Ve Ampirik Göstergeler
küreselleşme, çocuk işçiliği Türkiye Barolar Birliği Dergisi Ocak-Şubat 2017
Dr. Özlem Köseoğlu Örnek Çalışan Çocukların Psikolojik Sağlık Sorunları: Sistematik Derleme çocuk işçiliği, genç çalışanlar, psikolojik sorunlar, depresyon, işçi sağlığı Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi Temmuz-Ağustos 2017
İsmet Emir Kudubeş

Arş. Gör. Aslı Akdeniz Kudubeş

Doç. Dr. Murat Bektaş

Küreselleşmenin Yarattığı Yoksulluk: Çocuk Yoksulluğu çocuk; çocuk yoksulluğu; küreselleşme; yoksulluk. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma 2017 Cilt: 14 Sayı: 1
Yrd. Doç. Dr. Hüsniye Akıllı

Arş. Gör. Abdullah Dirikoç

Türkiye’de Kent Yoksulluğu Ve Çocuk: Nevşehir Örneği çocuk yoksulluğu, kent yoksulluğu, çocuk yoksulluğu endeksi, Nevşehir. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Ocak 2017
MUTLU, V Ezgi Türkiye’de Kentsel Yoksulluk ve Çocuk Hakları İnsan Hakları Yıllığı 2017,35(0):51-77
Deniz Kesmez Tarım İşçisi Kız Çocuğundan Tarım İşçiliği Çalışmasında Uzman Kadına Kalkınma Atölyesi – KA Dergi Ocak-Şubat-Mart 2017
Doç.Dr. Burcu Çakaloz

Arş.Gör. Dr. Doğa Sevinçok

Türkiye’de Çalışan Çocuklar Ve Ruh Sağlığı çalışan çocuklar, psikiyatri, depresyon, çocuk suçluluğu Karatahta Dergisi Ağustos 2017 sayı:8
Yrd. Doç. Dr. Taner Akpınar Çocuk İşçiliğin Nedenleri Konusunda Herkes Hemfikir, Çözüm Önerileri İse Yoruma Açık Çalışma Ortamı Dergisi Mayıs-Haziran 2017
Yrd. Doç. Dr. Taner Akpınar Yılların Değiştiremediği Gerçeklik, Değiştirmesi Gereken Yıllar Değil de O Yüzden Çalışma Ortamı Dergisi Temmuz-Ağustos-Eylül 2017
Yrd. Doç. Dr. Taner Akpınar 2016 Yılının Ardından Çocuklar: Umutlar Yeni Milenyum Hedeflerine Kaldı..! Çalışma Ortamı Dergisi Mart-Nisan 2017
Damlanur Tat “2018 Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Yılı” Yaklaşırken Resmi Mücadele Gündemi Üzerine Gözlemler Çalışma Ortamı Dergisi Ekim-Kasım-Aralık 2017
Dr.Nail Dertli Saya Atölyesinde Çocuk İşçi Olmak: Zehirle İç İçe, Uykuya Hasret Çalışma Ortamı Dergisi Ekim-Kasım-Aralık 2017
Ercüment Akdeniz Saya Tezgahlarında Düşe Yatan Çocuklar… Çalışma Ortamı Dergisi Mayıs-Haziran 2017
Arş. Gör. Ali İhsan Burak DUR

Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK

Türkiye’de Ve Dünyada Çocuk İşçiliği Ve Mücadele Politikaları: SDÜ MYO Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma Çocuk İşçiliği, Yoksulluk, Çocuk İşçiliği ile Mücadele Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2017, C.22, S.3, s.613-635.
İş Sağlığı Ve Güvenliği Çocuk Hikayesi İSG Gelişim Dergisi 01.04.2017
Uluslararası Af Örgütü Kobalt Üretimindeki Çocuk İşçiliğine Dikkat Çekti Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler Ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Haber Bülteni Kasım-Aralık 2017
Fransa’da Çıraklık Reformu Açıklandı Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler Ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Haber Bülteni Kasım-Aralık 2017
Yrd. Doç. Dr. Ezgi Tuçe Gökalp Türk İş Hukuku’nda Çocuk İşçi Çalıştırma Giresun Baro Bülteni Mart 2017
Doç.Dr. Nilgün Tunçcan Ongan Kapitalizm Ve Çocuk Emeği Kapitalizm, eşitsizlik, çocuk işçiliği TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Dr. Güven Savul ILO’nun Çocuk Emeğiyle Mücadele Stratejisine Yönelik Eleştirel Değerlendirme Çocuk emeği, sömürü, ILO, kapitalizm TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. Kuvvet Lordoğlu Türkiye’de Çocuk İşçiliğine İlişkin Değerlendirme Ve Saptamalar Çocuk işçiliği, sosyal haklar, yasal düzenlemeler TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Nihat Kireçdağ (YL Öğrencisi) Antakya’da Bir alan Araştırmasına Dayalı Gözlemler: Suriyeli Sığınmacı Çocuk İşçiler Suriyeli sığınmacı çocuklar, çocuk işçilik, göçmen, emek piyasası TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Bürge Akbulut

Seda Akço

Hukuk Penceresinden Gezici Mevsimlik Tarım İşçisi Çocuklar Çocuk işçiliği, hukuk, mevsimlik tarım işçileri TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Yrd. Doç. Dr. Servet Gün Toplumsal Bir Sorun: Sokakta Çalışan Çocuklar Sokakta Çalışma, Çocuk emeği, Mülksüzleşme, Zorunlu Göç, Yoksulluk TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Doç.Dr. Şahika Gülen Şişmanlar İstismar Ve İhmal Bağlamında Çocuk İşçiliği Ve Ruh Sağlığı Çocuk İşçiliği, Ruh Sağlığı, Gelişim TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. Bülent Kara Çocuk İşçilerin Nörolojik Sorunları Çocuk İşçiliği, Pediatrik toksikoloji, çevresel pediatri TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. İzzet Duyar Çalıştırılan Çocukların Bedensel Gelişimi Ve Sağlık Sorunları Çalıştırılan çocuklar, çocuk Emeği, sağlık sorunları, fiziksel gelişim TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. Hasan Hüseyin Aksoy Meslek Liseleri Öğrencilerinin İşletmelerde Beceri Eğitimi: Okul Destekli Çocuk İşçiliği Mesleki eğitim politikası, işletmelerde beceri eğitimi, okul-işletme ilişkisi, çocuk işçiliği TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
Dr. F. Serkan Öngel DİSK-AR: Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği Raporu 2015 TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi Ekim 2016 – Mart 2017
GENEL-İŞ Çocuklara Kıymayın Efendiler Emek Gazetesi Mayıs – Haziran 2017
Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak Emek Gazetesi Mayıs – Haziran 2017
ŞEKER-İŞ Dünyanın İşi Çocukların Sırtında Şeker iş Dergisi Kasım 2017
ÖZ-GIDA-İŞ Tarihin Acı Gerçeği Çocuk İşçiler Öz-Gıda-İş e-dergi Temmuz-Ağustos-Eylül 2017
 Ezgi Akyol Dünden Bugüne Çıraklığın Dönüşümü ve Bir İdeoloji Olarak Çıraklık  Çıraklık, çocuk, emek Ayrıntı Dergi Mart/Nisan 2017

Kaynakçası

  1. Çocuk Emeği Konusundaki Tez Çalışmaları

Tablo 2, 2011-2017 yılları arasında yayımlanmış çocuk emeğini konu edinen yüksek lisans ve doktora tezlerinin listesini sunmaktadır. Tez listesi YÖK Ulusal Tez Merkezi kanalıyla ve “çocuk işçi”, “çırak”, “çocuk emeği”, “çocuk işgücü”, “çalışan çocuk”, “çocuk yoksulluğu” anahtar sözcükleri kullanılarak oluşturulmuştur. Buna göre:

  • 2011-2017 yılları arasında farklı disiplin alanlarında çocuk emeği konusunda 47 tez yazılmıştır. Bu tezlerin 39 tanesi yüksek lisans, 7 tanesi doktora 1 tanesi tıpta uzmanlık tezidir.
  • Yazılan tezlerin yıllar içerisindeki dağılımı incelendiğinde, 2017 yılında çocuk emeğini konu edinen tez sayısında belirgin bir artış olduğu gözlemlenmektedir (Grafik 1 ). 2011-2017 döneminde çocuk işçiliğiyle ilgili en az tezin yazıldığı yıl 2013’tür (bir tez).
  • 2017 yılında çocuk emeği konusunda 10’u yüksek lisans, biri doktora olmak üzere 11 lisansüstü tezi yayımlanmıştır.
  • Disiplinler itibariyle incelendiğinde çocuk emeğiyle ilgili tezlerin en çok Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri bölümü ile Eğitim ve Öğretim bölümlerinde yazıldığı görülmektedir (Tablo 3).

 

 

Tablo 2. Çocuk Emeğini Konu Edinen Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri (2011-2017)

YÖK Ulusal Tez Merkezi Anahtar Kelimeler: çocuk işçi, çırak, çocuk emeği, çocuk işgücü, çalışan çocuk, çocuk yoksulluğu
MERVE YILMAZ 2017 Giresun ili fındık işletmelerinde çocuk işçiliği

Child labour in hazelnut plants in the province of Giresun

Yüksek Lisans Ziraat
SEVDA BERİGEL 2017 Yoksulluk ve kayıt dışı istihdam bağlamında Türkiye’ de çocuk işçiliği

The child labor in Turkey in the context of poverty and informal employment

Yüksek Lisans Ekonomi
MEHMET ALİ GÖKDEMİR 2017 Bilişsel çıraklık yönteminin görsel sanatlar dersinde 6. sınıf öğrencilerinin seramik eğitimine yönelik özyeterlik inançlarına, tutumlarına ve algılarına etkisinin incelenmesi

Study on the effect of cognitive apprenticeship method at the visual art lesson at6th grade students’ belief in self-efficacy, attitudes and perception aimed at ceramics training

Yüksek Lisans Eğitim ve Öğretim
RADİYE CANAN BAĞIŞ 2017 Çocuk emeğine ve çıraklık eğitimine sosyolojik bir bakış: Denizli kent örneği

Sociological aspect to child labour and apprenticeship training: Deni̇zli̇ city case

Doktora Sosyoloji
GÖZDE GENÇ 2017 Tütün tarımında kadın ve çocuk emeği: Muğla ili örneği

Women and children in tobacco farming: The case of Muğla province

Yüksek Lisans Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
MUSTAFA BAHADIR ASLAN 2017 Türkiye’de çocuk işgücü istihdamı: Ankara Siteler örneği

Child labour employment in Turkey: Example of Ankara Si̇teler

Yüksek Lisans Ekonomi
GÜLAY ACAR YURTMAN 2017 Suriyeli mülteci göçü bağlamında risk grupları: çalışan çocuklar

Assessment of working syrian refugee children in the context of risk areas

Yüksek Lisans Sosyal Hizmetler Sosyoloji
MİLANCA VİEİRA CA 2017 Gine-Bissau’daki sokakta çalışan çocuklar (Bissau örneği)

Children working in the streets in Guinea-Bissau

Yüksek Lisans Sosyal Hizmetler Sosyoloji
HATİCE ŞEN 2017 Sokakta çalışan çocukların sosyal destek algısının depresyon ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkisi (Hayat vakfı örneklemi)

Relationship between depression and hopelessness levels and social support perception of children working on streets (Hayat foundation sample)

Yüksek Lisans Psikoloji
BETÜL MORGÜL 2017 8-12 yaş grubu sokakta çalışan çocukların sosyal anksiyete düzeyleri açısından çalışmayan çocuklara göre karşılaştırmalı değerlendirilmesi

8-12 years old child worker’s social anxiety levels against unworking childs on the streets unworking childs on the streets and their compared evaluations

Yüksek Lisans Psikoloji
HATİCE DÜLGEROĞLU 2017 Sokakta çalışan çocuklarda dini duygu ve düşünce gelişimi: Üsküdar örneği

The development of religious feelings and thoughts among the children working in the street: Üsküdar case

Yüksek Lisans Din Psikoloji Sosyoloji
ALİ İHSAN BURAK DUR 2016 Türkiye’de çocuk işçiliğinin ulaştığı boyut ve mücadele politikaları: SDÜ MYO öğrencileri üzerine bir uygulama

University of Suleyman Demirel, Institute of Social Science, Department of labour economics and industrial relations

Yüksek Lisans Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
TARIK EGE 2016 Türkiye’de çocuk işçiliği ve ekonomiye etkileri

Child labor and economic impacts Turkey

Yüksek Lisans Ekonomi
ABDULLAH FERİD ÜZÜMCÜ 2016 Çıraklık eğitiminin suça sürüklenmiş çocukların topluma kazandırılmasıdaki rolü: Ankara Çocuk Eğitimevi örneği

The role of apprenticeship trainings to reintegrate juveniles pushed to crime into society: A sample of Ankara Juvenile Detention Centers

Yüksek Lisans Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
ESMA AKSAKAL 2016 Çalışan çocuklar ve sorunları (İstanbul örneği) Yüksek Lisans Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
MOHAMMAD REZA FATHİ 2016 İran sokaklarında çalışan çocuklar üzerine nitel bir araştırma (Tehran, Qazvin ve Zanjan örneği)

A qualitative exploration of iranian children working on street (Tehran, Qazvin and Zanjan case)

Yüksek Lisans Sosyal Hizmetler Sosyoloji
SALİM YOUNUS ABDULLAH SHARAF 2015 Child labour in Dickens’s Oliver Twist and David Copperfield

Dickens’ın Oliver Twist ve David Copperfield romanındaki çocuk işçiler

Yüksek Lisans İngiliz Dili ve Edebiyatı
MELİKE KÖKKIZIL 2015 Labor market outcomes of child workers in Turkey: Employment status, wages, and informality

Türkiye’de çocuk işçilerin işgücü piyasası çıktıları: İstihdam durumu, ücret ve kayıtdışılık

Yüksek Lisans Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri İşletme
ÖZKAN YAŞAYANCAN 2015 Tokat ili mesleki eğitim merkezlerinde öğrenim gören çıraklık öğrencilerinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sıklığı

Prevalence of attention deficit and hyperactivity disorder in the apprenticeship students who are educating in the vocational training centers in Tokat province

Tıpta Uzmanlık Halk Sağlığı
BURCU EYÜBOĞLU 2015 Toplum, ekonomi ve hukuk geriliminde çocuk emeği

The tension of the child labour in society, economy and the law

Yüksek Lisans Ekonomi Sosyoloji Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
TÜMAY ALGAN FERRARA 2015 Voices of children at workplaces: Children’s perspectives on their lives at school and work

Çalışan çocukların sesi: Çocukların gözünden iş ve okul hayatları

Yüksek Lisans Eğitim ve Öğretim
HASAN ARI 2015 Çalışan çocuklara yönelik sosyal politikalar

Children oriented social policies

Yüksek Lisans Sosyoloji Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
EMİNE TEKER 2015 Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının resimlerine yansıması ve plastik açıdan incelenmesi

Reflections of lives of the children whose families work as seasonal agricultural workers on their drawings and their analysis of plastic

Doktora Güzel Sanatlar
FATİH KAHRAMAN 2015 Türkiye’de iç göç ve çocuk yoksulluğu: Gaziantep örneği

Internal migration and child poverty in Turkey: The case of Gazi̇antep

Doktora Sosyoloji
BURCU SAĞLAM 2014 Towards an appraisal of the academic literature on determinants of child labour in Turkey

Türkiye’de çocuk işçiliğinin belirleyenlerine ilişkin literatür üzerine bir değerlendirme

Yüksek Lisans Siyasal Bilimler
AYLA EZGİ AKYOL 2014 Apprentices and class culture: The case of apparel and metalworking workers in İstanbul

Çıraklar ve sınıf kültürü: İstanbul hazır giyim ve torna sektörü işçileri örneği

Yüksek Lisans Siyasal Bilimler
DİLEK AYDOSLU 2014 Mesleki eğitim merkezlerinde yürütülen çıraklık eğitiminin değerlendirilmesi: Ankara ili örneği

Evaluation of apprentice training handled in vocational training centers

Yüksek Lisans Eğitim ve Öğretim
MUSTAFA HAKAN ATASOY 2014 Une etude sur le systeme educatif belge: Les CEFA (Centres d’education et de formation en alternance) de Bruxelles

Belçika eğitim-öğretim sistemi üzerine bir inceleme: Brüksel’deki çıraklık okulları (CEFA)

Yüksek Lisans Eğitim ve Öğretim
YELİZ USLU 2014 Muğla ilinde oto yan sanayii’nde çırak olarak çalışan çocuk ve genç işçilerin çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bakımından değerlendirilmesi

Muğla worked as an apprantice children and young people in car side industry workers working conditions and terms of occupational health and safety evaluation

Yüksek Lisans Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
İBRAHİM ÖZCAN 2014 Mesleki Eğitim Merkezlerine devam eden çırakların iş ahlakına yönelik tutumları

Attitudes of apprentices towards work ethics attending to the Vocational Educational Centers

Yüksek Lisans Din
ESRA IŞIK 2014 Çocuk-toplum ilişkisi bağlamında İstanbul sokaklarında çalışan çocuklar

Children working on the streets in Istanbul in child-society context

Doktora Sosyoloji
YELİZ USLU 2014 Muğla ilinde oto yan sanayii’nde çırak olarak çalışan çocuk ve genç işçilerin çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bakımından değerlendirilmesi

Muğla worked as an apprantice children and young people in car side industry workers working conditions and terms of occupational health and safety evaluation

Yüksek Lisans Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
SONGÜL ÇAKMAK 2013 Sokakta çalışan çocuklar üzerine örnek bir müzik eğitimi uygulaması: Diyarbakır ili örneği

A sample music education application on children working on the street: A Diyarbakir case study

Yüksek Lisans Eğitim ve Öğretim
MEHMET TÜRKCAN 2012 Çocuk işçilerin medya kullanım alışkanlıkları: Ankara-Şaşmaz Oto Sanayi örneği

Media usage habits of the child workers: The sample of Ankara-Şaşmaz Automative Industry

Yüksek Lisans Gazetecilik Sosyoloji
ZEYNEP HOŞ 2012 Avrupa Birliği müktesebatı bağlamında Türkiye’de çıraklık ve stajyerlik müessesesi

Appreticeship and internship in Turkey in the context of aqouis

Yüksek Lisans Eğitim ve Öğretim Hukuk Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
ŞEVKET ÖZSOY 2012 Makina Kimya Endüstrisi Kurumu Kırıkkale çırak okulu

Vestibule school of Mechanical and Chemical Industry corparation Kırıkkale

Yüksek Lisans
SEZEN DEMİR 2012 Türkiye’de ve dünyada çocuk işgücü

Child labour in Turkey and in the world

Yüksek Lisans Ekonomi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
EMİNE AKTAŞ 2012 Çalışan çocuklarda deri ile ilgili sorunlar ve ilişkili faktörler

Skin problems and related factors in working children

Yüksek Lisans Dermatoloji Halk Sağlığı Hemşirelik
ÖZLEM KÖSEOĞLU 2012 Çalışan çocukların psikolojik sorunları ve etkileyen faktörler

Pychological problems and related factors among working children

Yüksek Lisans Halk Sağlığı
SUAT DERVİŞOĞLU 2012 Çocuk istismarı ve ihmali açısından sokakta çalışan çocuklar ve Avrupa Birliği uygulamaları

In terms of child abuse and neglect for children working on the streets, and the European Union applications

Yüksek Lisans Sosyal Hizmetler
ŞEBNEM KILIÇ 2011 Türk İş Hukukunda çocuk işçi kavramı ve çocuk işçinin hakları

The definition of child labour in Turkish Labour Law and the rights related to the concept

Yüksek Lisans Hukuk
GÜLCİHAN ARKAN 2011 Sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara bakışı

Analysis of children working conditions and abuse outlook in the industrial area

Yüksek Lisans Hemşirelik
HASAN YAMAN 2011 Gaziantep’teki MEKSA-GESOP Çıraklık Eğitim Merkezindeki kursiyerlerin iş sağlığı ve iş güvenliğine bakışının değerlendirilmesi

Occupational health and safety sight of assessment who trainees of MEKSA-GESOP Apprentıceship Traınıng Center In Gazıantep

Yüksek Lisans Hemşirelik
ÖZGÜ HAFIZOĞLU ÖZKAN 2011 Cognitive strategies of analogical transfer in design: Differences between novice and expert designers

Analojik transferin tasarımdaki bilişsel stratejileri: Uzman ve çırak tasarımcılar arasındaki farklılıklar

Doktora Mimarlık
GÜLCİHAN ARKAN 2011 Sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara bakışı

Analysis of children working conditions and abuse outlook in the industrial area

Yüksek Lisans Hemşirelik
SULTAN BİLGE KESKİNKILIÇ KARA 2011 Sokakta çalışan çocukların eğitim ihtiyaçları ve buna yönelik okul yönetimlerinin gerçekleştirdiği uygulamalar

The educational needs of the children working on the streets and the school management applications on this issue

Doktora Eğitim ve Öğretim
ÖZLEM KİREN GÜRLER 2011 Türkiye’de çocuk yoksulluğu: Birleştirilmiş yatay kesit verileriyle tercih modellerinin uygulanması

Child poverty in Turkey: Application of choice models with pooled cross section data

Doktora Ekonometri

 

 

Şekil 1.  Çocuk Emeği Tezlerinin Yıllara Göre Dağılımı (2011-2017)

1

Şekil 2. YÖK Ulusal Tez Merkezi “Çocuk İşçilik” Çalışmalarının Tez Türüne Göre Dağılımı (2011-2017)

2

Tablo 3.YÖK Ulusal Tez Merkezi “Çocuk İşçilik” Dizinli Çalışmaların Disipliner Dağılımı (2011-2017)

Disiplinler Sayı
Ziraat 1
Ekonomi 4
Eğitim Ve Öğretim 6
Sosyoloji 3
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri 7
Sosyal Hizmetler – Sosyoloji 3
Psikoloji 2
Din Psikoloji – Sosyoloji 1
İngiliz Dili Ve Edebiyatı 1
Halk Sağlığı 2
Ekonomi – Sosyoloji – Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri 1
Sosyoloji – Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri 1
Güzel Sanatlar 1
Siyasal Bilimler 2
Din 1
Gazetecilik – Sosyoloji 1
Eğitim Ve Öğretim – Hukuk – Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri 1
Dermatoloji – Halk Sağlığı – Hemşirelik 1
Sosyal Hizmetler 1
Hukuk 1
Hemşirelik 3
Mimarlık 1
Ekonometri 1
Boş 1
Toplam 47

 

  1. Çalışmanın Yöntemi Üzerine Not

 Çocuk işçilik konusu üzerine dergilerde yayınlanan makalelerin taramasında farklı yollara başvurulmuş ve alan tanımı geniş tutularak Türkiye’deki bütün dergilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda TÜBİTAK Uluslararası Akademik Ağ Ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) bünyesindeki projelerden yararlanılmış, oradaki projelerin içermediği dergilere kendi web sayfalarından ulaşılmış ve bunların haricinde Milli Kütüphane’den yardım istenmiştir.

TÜBİTAK ULAKBİM bünyesinde dergileri ve dergilerde çıkan makaleleri tarayabilecek iki proje vardır. Bunlardan birincisi Dergipark projesi ikincisi ise TR Dizin’dir.

3.1. Dergipark

 Dergipark, TÜBİTAK ULAKBİM çatısı altında, Türkiye’de yayınlanan akademik dergiler için elektronik ortamda barındırma ve editoryal süreç yönetimi hizmeti sunmaktadır. 1.990 Dergi, 317.211 makale (çalışmanın yapıldığı tarih itibariyle) arasından kısa sürede hızlı sonuç alabileceğiniz bir araştırma yapma fırsatı sunmaktadır. Burada taranan dergiler genellikle Türkiye’deki akademik dergiler ve Dergipark’ın kendi bünyesinde oluşturulmuş dergilerdir. Dergipark bu dergilerdeki makaleleri anahtar sözcüklerle arama olanağına sahip. Dergi içerikleri tam metin olarak yüklü durumdadır.

Dergipark’ın içerdiği sıkıntılar:

  • Dergipark’ın içerdiği dergilerin bir listesi mevcut değildir. Örneğin Dergipark bünyesindeki 1990 derginin isimleri excel formatında yoktur. Burada liste oluşturmak isteyen araştırmacılar web sayfasından tek tek isimlerin olduğu bir liste çıkarmaları gerekmektedir. Kurumla mail üzerinden yapılan görüşmeden de bu sonuç çıkmıştır.
  • Dergipark’ta yüklü olan yaklaşık 1990 tane farklı derginin hepsi güncellenmiş değildir. Bu yüzden 2017 yılında çıkan makaleler üzerine araştırma yapan birisinin bu dergilerin güncelliği üzerine araştırma yapması gerekmektedir. Dergipark’ta yüklü bulunan dergilerin, özellikle sosyal bilimler, eğitim bilimleri, tıp bilimleri, iktisadi ve idari bilimler alanındaki dergilerin hepsini taramalı ve güncel olmayan, arşivi bulunmayan ama ismi olan dergileri kendi web sitelerinden incelemelidir. Bu rapor hazırlanırken de bu şekilde yapılmış ve verimli olduğu görülmüştür. Örneğin Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Dergipark’ta 2016 yılına kadar yüklüdür. Dergide 2017 yılında çocuk işçilik üzerine bir makale yayınlanmıştır. Bu makaleyi Dergipark’ta bulmak mümkün değildir. Bu yüzden teyit etmek amacıyla güncel olmayan bütün dergiler kendi web sitelerinden incelenmelidir.

2.1) Yapılan inceleme sonucunda Dergipark’ta bulunan 1990 derginin 67 tanesinin güncel olmadığı tespit edilmiştir. 67 adet derginin 32 tanesinin kendi web sitesinde yüklü olduğu, 35 tanesinin ise kendi web sitesinde yüklü olmadığı tespit edilmiştir. Kendi web sitesinde yüklü olan dergilerin 2017 yılındaki sayıların tamamı incelenmiş ve burada “çocuk işçi” anahtar kavramı üzerinden bir dergi taraması yapılmıştır.

2.2) Araştırma kapsamında 2017 yılı için güncellenmemiş olan dergilerin listesi çıkarılmıştır.

  • Dergipark’ta bulunan, güncel olmayan ve kendi web sitesinde de olmayan veya kendi sitesinde de güncel olmayan dergilerin sayısı 35 tanedir.
  • Dergipark bünyesinde genellikle muhalif sivil toplum örgütleri ve kuruluşların dergileri yoktur.
  • Dergipark’ın dergi listesi her gün güncellendiği için araştırma yapılan tarihte taranan dergi sayısı ile sonraki tarihlerdeki dergi sayısı birbiri ile eşleşmeyebilir.

Dergipark çalışmasının içeriğine dair:

Dergipark bünyesinde yayınlanan dergiler içerisinde 2017 yılına ait makale sayısı 25742’dir. Burada anahtar kelime üzerinden araştırmaya başlandığı zaman örneğin “Çocuk işçi” anahtar kelimesi üzerine ilgili makaleler olarak sunulan sonuç sayısı 813 olarak çıkmaktadır. Toplamda 813 tane ilgili makale içerisinden yalnızca 6 tanesi çocuk işçilik üzerine olduğu tespit edilmiştir. Bu makalelerin listesi çıkarılmıştır. Çıkarılan bu liste yazar adı, makale adı, anahtar kelimeler, makalenin yayınlandığı dergi, yayın tarihi, dergi bölümü ve tam metin olarak ölçeklendirilmiştir. Dergipark’ta “çocuk işgücü”, “çocuk emeği” gibi anahtar kelimeler üzerinden 2017 yılına dair yapılan aramada ise aynı makale sonuçları geldiği için farklı anahtar kelimeler üzerinden bir sonuç alınamamıştır. Bunun üzerine “çırak” gibi çocuk işçi konusunu içeren anahtar kelimeler üzerinden devam edilmiştir. Bu anahtar kelime üzerinden yapılan araştırmada ise Dergipark bünyesinde 2017 yılına ait makaleler arasından “çırak”lık üzerine bir tane makale çıkmıştır.

3.2. TR Dizin

TR Dizin, Türkiye adresli bilimsel içeriğe sahip dergilerin elektronik ortamda erişimlerini etkinleştirmek amacıyla uluslararası standartlarda 5 ayrı konu alanında veri tabanlarını kapsamaktadır. Bu veri tabanları: TÜBİTAK Destekli Projeler Veri Tabanı  [1966-], Yaşam Bilimleri Veri Tabanı  [1992-], Türk Tıp Veri Tabanı  [1996-], Mühendislik ve Temel Bilimler Veri Tabanı  [1992-], Sosyal Bilimler Veri Tabanı  [2002-], Hukuk Veri Tabanı  [2010-].

TR Dizin’in 2017 yılına ait yayınladığı Tüm Veri Tabanları Dergi Listesi’nde 782 farklı dergi ismi bulunmaktadır. Bu dergi listesi içerisinden bir örneklem seti Dergipark’ın listesi ile karşılaştırıldığında Dergipark’ın bünyesinde de bu dergilerin bulunduğu gözlemlenmiştir. Bu gözlem haricinde Tr Dizin tarafından taranan ama Dergipark tarafından taranmayan dergilerin bulunduğu da gözlemlendiği için Tr Dizin’de “çocuk işçi”, “çocuk emeği”, “çocuk işgücü” ve “çırak” anahtar kelimeleri üzerinden 2017 yıl kısıtı ile arama yapılmıştır ve burada çıkan dergiler kayıt altına alınmıştır.

Tr Dizin’in içerdiği sıkıntılar:

  • Tr Dizin’in arama motoru diğer tarayıcıların arama motorlarına göre daha yetersiz olduğu için araştırma yapılırken daha geniş anahtar kelimeler üzerinden arama yapılmalıdır. Örneğin “çocuk işçi” anahtar kelimesi üzerinden yaptığınız bir araştırmada Naciye Yıldız’ın “AB Ve Türkiye Mevzuatı’nda Çocuk İşçinin İş Sağlığı Ve Güvenliği” başlıklı makalesi arama sonuçlarında çıkmamaktadır. Aynı aramayı “çocuk” anahtar kelimesi ile yaptığınız zaman ise Naciye Yıldız’ın makalesi yaklaşık 1000 makale arasında çıkmaktadır ve bu makaleyi bulmak için 1000 makalenin de taranması gerekmektedir.
  • Tr Dizin’de taranan dergi sayısı Türkiye’de basılı ya da e-dergi formatında çıkan dergilere göre çok az bir toplam vermektedir.
  • Tr Dizin aynı üniversiteden farklı fakülte dergilerinin tamamını kapsamamaktadır. Dolayısıyla araştırma yaparken üniversitenin ismi üzerinden devam edilmemeli aynı üniversitenin diğer fakültelerinin dergileri kontrol edilmelidir.
  • Tr Dizin’de taranan dergilerin içerdiği makaleler her zaman tam metin olarak bulunmamaktadır. Dolayısıyla eğer Tr Dizin’de bir derginin içeriğinde çocuk işçilik üzerine makale bulunuyor ama makalenin tam metni Tr Dizin’de bulunmuyor ise makaleye ulaşmak için makalenin yayınlandığı derginin internet sitesine veya derginin arşivini tutan bir kütüphaneye bakılması gerekmektedir. Örneğin Ezgi V. Mutlu’nun İnsan Hakları Yıllığı dergisinde “Türkiye’de Kentsel Yoksulluk ve Çocuk Hakları” başlıklı makalesi Tr Dizin’de bulunmaktadır ama makalenin tam metni bulunmadığı için makaleye buradan ulaşılamamaktadır. Makaleye ulaşmak için İnsan Hakları Yıllığı dergisinin internet sitesi aranmıştır ve dergiye ait bir internet sitesi bulunamamıştır. Milli Kütüphane’de ise 2017 yılına ait dergiler arşive alınmadığı için oradan da bakılamamıştır.
  • Tr Dizin e-dergi formatındaki dergileri kapsamamaktadır.
  • Tr Dizin bünyesinde de genellikle muhalif sivil toplum örgütleri ve kuruluşların dergileri yoktur.

3.3. Web Sitesi Üzerinden Taranan Dergiler

 Dergipark ve Tr Dizin bünyesinde yer almayan dergiler kendi web siteleri üzerinden taranmıştır. Bu taramanın yapılabilmesi için herhangi bir liste mevcut değildir. Böyle bir listenin olmaması buradaki taramanın nereye kadar devam edeceği, nerede biteceği, ne zaman doygunluğa ulaştığı konusunda bir belirsizlik yaratmaktadır. Bu belirsizliğin ise bir sonu yoktur. Fakat bu tarama yapılmazsa araştırmanın eksik kalacağı da kesin şekilde belirtilmelidir. Çünkü TÜBİTAK projeleri tarafından taranan dergiler içerisinde bulunmak istemeyen ve Türkiye çapında etkili olan birçok sosyal bilim dergisi mevcuttur. Bunlara örnek olarak KA Dergi, Odtü Gelişme Dergisi, Çalışma Ortamı dergileri verilebilir. Kendi alanlarında üretken olan ve Türkiye’de bu alanda etkin olan bu tür dergilerin TÜBİTAK projeleri tarafından taranmaması sonucunda web siteleri üzerinden bir araştırma yapılmıştır.

Web Siteleri Üzerinden Dergi Taramanın İçerdiği Sıkıntılar:

  • Web siteleri üzerinden dergi taramak dergileri tarayan kişinin eğilimi doğrultusunda bir alana fazla yüklenmek, diğer alanlara ise gereken önemi vermemek gibi bir sonuca yol açabilir. Bu anlamda araştırmayı yapan kişinin bütün alanlara gereken önemi verecek şekilde kendisini şekillendirmesi gerekmektedir.
  • Basılı olarak çıkan dergiler web sitelerine gereken önemi vermediği zaman buradan doğru araştırma yapılamamaktadır.
  • Yayın politikası gereği web sitesinde arşivini yayınlamayan dergilerin makale içerikleri gözükse dahi bu makalelerin tam metinlerine ulaşılamamaktadır.
  • Çalışmanın ne zaman bitirileceğine dair herhangi bir son bulunmamaktadır.

Web Sitesi Üzerinden Dergi Taramasının İçeriğine Dair:

Dergilerin kendi web siteleri üzerinden çıkarılan liste yazar adı, makale adı, anahtar kelimeler, makalenin yayınlandığı dergi, yayın tarihi, dergi bölümü ve tam metin olarak ölçeklendirilmiştir.

  1. Taranan Dergi ve Kurum İsimleri

 

Tablo 4. Taranan Dergi Ve Kurum İsimleri 2017

Dergipark HAK-İŞ
Tr Dizin Hak İş Dergisi
Diğer Öz-Gıda İş
Çalışma Ortamı ÖZ-İŞ SENDİKASI
KA Dergi ÖZ ORMAN-İŞ SENDİKASI
Ekonomik Forum Dergisi(TOBB) ÖZ İPLİK-İŞ SENDİKASI
Türk Kütüphaneciliği ÖZ SAĞLIK-İŞ SENDİKASI
Liberal Düşünce ÖZ TAŞIMA-İŞ SENDİKASI
İştiraki ÖZ GÜVEN-SEN SENDİKASI
ODTÜ Gelişme Dergisi OLEYİS SENDİKASI
Hukuk Defterleri ÖZ AĞAÇ-İŞ SENDİKASI
Toplum Ve Bilim ENERJİ-İŞ SENDİKASI
Ayrıntı Dergi LİMAN-İŞ SENDİKASI
Türk Psikiyatri Dergisi KKTC KAMU-SEN SENDİKASI
Eleştirel Pedagoji MEDYA-İŞ SENDİKASI
İş Sağlığı Güvenliği Ve Çevre ÖZ TOPRAK-İŞ SENDİKASI
Praksis ÖZ İLETİŞİM-İŞ SENDİKASI
Çalışma İlişkileri Dergisi ÖZ PETROL-İŞ SENDİKASI
Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi ÖZ İNŞAAT-İŞ SENDİKASI
Teori Ve Politika ÖZ MADEN-İŞ SENDİKASI
Gelenek TİSK -Türkiye İşverenler Sendikası
Birikim Türkiye Ağaç Ve Kağıt Sanayii İşverenleri Sendikası
Yön TÜRK AĞIR SANAYİİ VE HİZMET SEKTÖRÜ KAMU İŞVERENLERİ SENDİKASI
Monthly Review Türkçe Türkiye Cam, Çimento Ve Toprak Sanayii İşverenleri Sendikası
Eğitişim Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası
İktisat ve Toplum Türkiye Deri Sanayii İşverenler Sendikası
DİSK Türkiye Gıda Sanayi İşverenleri Sendikası
BANK-SEN İlaç Endüstrisi İşveren Sendikası
BASIN-İŞ Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası
BİRLEŞİK METAL-İŞ Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası
BTO-SEN Türkiye Kimya, Petrol, Lastik Ve Plastik Sanayii İşverenleri Sendikası
CAM KERAMİK-İŞ Mahalli İdareler Kamu İşveren Sendikası
DEV MADEN-SEN Mahalli İdareler İşveren Sendikası
DEV SAĞLIK-İŞ Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS)
DEV TURİZM-İŞ Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası (PÜİS)
DEVRİMCİ YAPI-İŞ Türkiye Sağlık Endüstrisi İşverenleri Sendikası (SEİS)
EMEKLİ-SEN Türkiye Selüloz, Kağıt Ve Ağaç Mamülleri Sanayi İşverenleri Sendikası (KASİSEN)
ENERJİ-SEN Türkiye Şeker Sanayii İşverenleri Sendikası
GENEL-İŞ Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS)
GIDA-İŞ Türkiye Toprak, Seramik, Çimento Ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası
GÜVENLİK-SEN Turizm Endüstrisi İşverenleri Sendikası
İLETİŞİM-İŞ Yerel Yönetimler Kamu İşverenleri Sendikası (YERELSEN)
LASTİK-İŞ İşveren Dergisi
LİMTER-İŞ Tisk Akademi
NAKLİYAT-İŞ KESK – Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu
SİNE-SEN Eğitim Sen
SOSYAL-İŞ Sağlık Emekçileri Sendikası (SES)
TEKSTİL Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası (TÜMBEL-SEN)
TÜMKA-İŞ Büro Emekçileri Sendikası (BES)
TÜRK-İŞ Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikası (ESM )
TARIM-İŞ SENDİKASI Tarım Orkam-Sen
ORMAN-İŞ SENDİKASI Basın Yayın İletişim ve Posta Emekçileri Sendikası
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI Yol, Yapı, Altyapı, Tapu ve Kadastro Emekçileri Sendikası (YAPI-YOL SEN)
ŞEKER-İŞ SENDİKASI Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası (BTS)
TÜRKİYE MADEN-İŞ SENDİKASI Kültür ve Sanat Emekçileri Sendikası
GENEL MADEN-İŞ SENDİKASI Diyanet ve Vakıf Emekçileri Sendikası (DİVES)
PETROL-İŞ SENDİKASI TMMOB – Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği
TEKSİF SENDİKASI Bilgisayar Mühendisleri Odası
DERİTEKS SENDİKASI Çevre Mühendisleri Odası
AĞAÇ-İŞ SENDİKASI Elektrik Mühendisleri Odası
SELÜLOZ-İŞ SENDİKASI Fizik Mühendisleri Odası
TÜRKİYE HABER-İŞ Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası
BASIN-İŞ SENDİKASI Gemi Mühendisleri Odası
TÜRKİYE GAZETECİLER SENDİKASI Gıda Mühendisleri Odası
BASİSEN SENDİKASI Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası
BASS SENDİKASI İçmimarlar Odası
TEZKOOP-İŞ SENDİKASI İnşaat Mühendisleri Odası
TÜRK KOOP-İŞ SENDİKASI Jeofizik Mühendisleri Odası
TÜRKİYE ÇİMSE-İŞ SENDİKASI Jeoloji Mühendisleri Odası
KRİSTAL-İŞ SENDİKASI Kimya Mühendisleri Odası
TÜRK METAL SENDİKASI Maden Mühendisleri Odası
TÜRKİYE YOL-İŞ SENDİKASI Makina Mühendisleri Odası
TES-İŞ SENDİKASI Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Odası
DEMİRYOL-İŞ SENDİKASI Meteoroloji Mühendisleri Odası
HAVA-İŞ SENDİKASI Mimarlar Odası
TÜMTİS SENDİKASI Orman Mühendisleri Odası
DOKGEMİ-İŞ SENDİKASI Petrol Mühendisleri Odası
TÜRKİYE DENİZCİLER SENDİKASI Peyzaj Mimarları Odası
SAĞLIK-İŞ SENDİKASI Şehir Plancıları Odası
TOLEYİS SENDİKASI Tekstil Mühendisleri Odası
TÜRK HARB-İŞ SENDİKASI Ziraat Mühendisleri Odası
GÜVENLİK-İŞ Birleşik Kamu-İş
TÜRKİYE BELEDİYE İŞ SENDİKASI Büro-İş
HÜR-İŞ Eğitim-İş
BAKANLIKLAR Enerji-İş Sendikası
Çalışma Ve sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGM) Genel Sağlık-İş
Adalet Bakanlığı Kültür Sanat-İş
Sosyal Güvenlik Kurumu Tapu Çevre Yol-İş Sendikası
Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Tarım Orman-İş
Gençlik Ve Spor Bakanlığı Tüm Yerel Sen
Tarım Ve Orman Bakanlığı Ulaşım-İş
İçişleri Bakanlığı Türk Tabipleri Birliği
Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi
BARO Dergileri Toplum Ve Hekim
Türkiye Barolar Birliği Dergisi Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED)
Ankara Barosu Dergisi Tıp Dünyası
BARO
İstanbul Barosu Dergisi
İzmir Barosu Dergisi
Diyarbakır Barosu Bülten
Türkiye Barolar Birliği Türkiye Barolar Birliği
ADANA KARAMAN
ADIYAMAN KARS-ARDAHAN
AFYONKARAHİSAR KASTAMONU
AĞRI KAYSERİ
AKSARAY KIRIKKALE
AMASYA KIRKLARELİ
ANKARA KIRŞEHİR
ANTALYA KİLİS
ARTVİN KOCAELİ
AYDIN KONYA
BALIKESİR KÜTAHYA
BARTIN MALATYA
BATMAN MANİSA
BİLECİK MARDİN
BİNGÖL MERSİN
BİTLİS MUĞLA
BOLU MUŞ
BURDUR NEVŞEHİR
BURSA NİĞDE
ÇANAKKALE ORDU
ÇANKIRI OSMANİYE
ÇORUM RİZE
DENİZLİ SAKARYA
DİYARBAKIR SAMSUN
DÜZCE SİİRT
EDİRNE SİNOP
ELAZIĞ SİVAS
ERZİNCAN ŞANLIURFA
ERZURUM ŞIRNAK
ESKİŞEHİR TEKİRDAĞ
GAZİANTEP TOKAT
GİRESUN TRABZON
GÜMÜŞHANE-BAYBURT TUNCELİ
HAKKARİ UŞAK
HATAY VAN
IĞDIR YALOVA
ISPARTA YOZGAT
İSTANBUL ZONGULDAK
KAHRAMANMARAŞ KARABÜK
İZMİR
Dergipark’ta Güncel Olmayan Ama 2017 Yılı Kendi Web Sitesi Üzerinden Taranabilmiş Dergi Listesi Dergipark’ta Güncel Olmayan Ve Kendi Web Sitesi De Güncel Olmayan

Veya Kendi Web Sitesi De OlmayanDergi Listesi

Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi
Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Akademik Kaynak
Aydın Sağlık Dergisi Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
Aydın İnsan ve Toplum Dergisi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi
Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi Avrasya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi Belgü
Cerrahpaşa Tıp Dergisi Burdur Gelişim Dergisi
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi
FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi) Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi
Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi
Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi HABİTUS Toplumbilim Dergisi
İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi
İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
iş ve hayat İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi
Gençlik Araştırmaları Dergisi İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi
Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi Erkeklik ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi
Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi Psikoloji Araştırmaları
Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Keregü Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi Kırıkkale Üniversitesi Bilimde Gelişmeler Dergisi
Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi MASROP E-Dergi
Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi
Toplum ve Demokrasi Dergisi Paradigma
İletişim Çalışmaları Dergisi necmettin erbakan sosyal bilimler dergisi
Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi
Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Uluslararası Yönetim Ekonomi Siyaset Dergisi
Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi
Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

 

[1] Çalışmadaki bütün eksikliklerden şahsım sorumlu olmakla birlikte çalışmanın hazırlanmasında, çalışmanın hazırlanması için gerekli olan boş zamanın yaratılmasında Fişek Enstitüsü’nün katkısı en başa yazılmalıdır. Başta Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim Ve Eylem Merkezi Vakfı’nın çalışkan gönüllüleri olmak üzere çalışma sürecinde çalışmanın hazırlanması ile ayrıca ilgilenen Dr. Nail Dertli ve Oya Fişek’e tüm içtenliğimle teşekkür ederim.

2 – Raporun son güncellenme tarihi: 01.07.2019’dur.