Dergilerde Çocuk Emeği 2017 | Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Vakfı

Bu çalışma Fişek Enstitüsü’nün geçmiş yıllarda yürüttüğü Çocuk Emeği Kaynakçası’nın devamı olarak planlanmıştır. Çalışma ile 2017 yılında Türkiye’deki akademik ve mesleki dergilerde çocuk emeği ve çocuk işçiliğine ilişkin yayınların tespiti amaçlanmıştır. Çocuk işçi, çocuk işgücü, çocuk emeği, çırak vb anahtar kelimeler aracılığıyla gerçekleştirilen taramalar sonucunda tespit edilen makalelerin listesi Tablo 1’de sunulmaktadır. Araştırma 2018 yılı Ağustos-Eylül aylarında yürütülmüş, araştırma kapsamında TÜBİTAK Dergipark ve TR Dizin veri tabanlarından yararlanılmıştır. TÜBİTAK Dergi Park’ta 1990, TR-Dizin’de 784 adet dergi yer almaktadır. Bu veri tabanlarına ek olarak Türkiye’nin önde gelen meslek kuruluşları (TMMOB, TTB, Barolar), ilgili bakanlık ve kuruluşlar (Adalet Bakanlığı, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı) sendika konfederasyonları (DİSK, KESK, Türk-İş, TİSK, Birleşik Kamu-İş) ve bu konfederasyonlara bağlı tüm sendikaların yayımladıkları dergi ve raporlar ile arama motorlarında yer almayan daha çok muhalif olarak nitelendirebileceğimiz dergiler taranmıştır.

2017 yılında çocuk emeği konusunda akademik ve mesleki dergilerde tespit edebildiğimiz kadarıyla, toplam 42 adet makale yayımlanmıştır.

Taranan yayın havuzunun büyüklüğüne rağmen 2017 yılında çocuk emeği konusunda akademik ve mesleki dergilerde yayımlanan makale sayısının yalnızca 41 olması düşündürücüdür. Üstelik bu 42 makalenin 23 tanesi TTB’nin Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi ile Fişek Enstitüsü’nün Çalışma Ortamı Dergisi’ndeki yazılardır. Bu iki dergiyi dışarıda bıraktığımız zaman 2017 yılında çocuk emeği konusunda akademik ve mesleki yayınlardaki makale sayısı 19’a düşmektedir. Tek başına bu durum, çocuk işçilik sorununun hem akademi içinde hem de meslek örgütlerinde yeterli ilgiyi görmediğini ortaya koyması açısından güçlü bir göstergedir.
Çocuk işçiliği sorunu ile özellikle sendikaların ve meslek örgütlerinin yakından ilgilenmesi beklenir. Ancak beklenin aksine sendika ve meslek örgütlerinin çocuk işçilik sorunuyla ilgili yayın faaliyetleri son derece sınırlıdır. DİSK, KESK, Türk-İş, Hak-iş, TİSK, Birleşik Kamu-İş konfederasyonlarına bağlı sendika üye sayısı 115’tir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla 115 üye sendikada 2017’de çıkmaya devam eden dergi, gazete, e-dergi, bülten sayısı 29; arşivi olmayan, en son sayısı 2017’den önce çıkan, içeriği yüklü olmayan dergi sayısı 22‘dir. Dağılıma bakıldığı zaman en güncel dergi çıkartan konfederasyon TİSK; üye sendikalarına oranla en az dergi çıkartan konfederasyon Birleşik Kamu İş’tir. Gazete, bülten, e-dergi de dâhil olmak üzere sendika ve konfederasyonların çıkardığı 29 dergi içerisinde çocuk işçilik hakkında sadece 4 adet haber bulunmuştur. Bunlar: Genel İş’in Emek Gazetesi’nde “Çocuklara Kıymayın Efendiler” başlıklı haberi ve “Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak” raporundan kesit, Şeker-İş’in ILO, UNICEF ve İSİG meclisi verilerinden derlenen karma bir haber olan “Dünyanın İşi Çocukların Sırtında” ve Öz Gıda-İş’in bir paragraflık “Tarihin Acı Gerçeği Çocuk İşçiler” başlıklı yazısıdır.
Sendikaların çocuk işçiliğe dair tartışmaları veri aktarımından öteye gidememektedir. Çocuk emeğine dair samimi tartışmaların verilmesi gereken yerler olarak sendika yayınları basit haberler ile konuyu geçiştirmektedir. Genel-İş’in hazırladığı “Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak” raporu sendikaların tutumundan farklı olarak önemli bir yerde durmaktadır.
Çalışmanın dikkat çekici bulgularından birisi, çocuk işçiliği sorunu ile doğrudan ilgili bakanlık yayınlarında da çocuk işçiliği olgusunun kendisine yer verilmemesidir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Haber Bülteni’nde çocuk işçilik üzerine iki haber bulunmaktadır. Bir tanesi “Uluslararası Af Örgütü Kobalt Üretimindeki Çocuk İşçiliğine Dikkat Çekti” başlıklı haber bir diğeri de “Fransa’da Çıraklık Reformu Açıklandı” başlıklı haberdir.
Benzer bir ilgisizlik Türk Tabipler Birliği dışındaki meslek odaları için de söz konusudur. Meslek örgütlerinin yayınlarında çocuk işçiliği gibi önemli bir soruna hemen hemen hiç yer vermedikleri, alana özgün düşünsel katkılarda, mesleki müdahalelerde bulunamadıkları görülmektedir. Meslek örgütlerinin çocuk emeği sorununa ilgisizliği açısından baroların durumu dikkate değer bir örnektir. 2017 yılında 79 Baro’nun çıkardığı dergi sayısı Türkiye Barolar Birliği, arşivi olmayan dergiler ve bültenler dâhil toplamda 10 adettir. Bu yayınlar Ankara, İstanbul, İzmir baroları ağırlıklıdır. Bu yayınlarda çocuk işçiliğine ilişkin yazı sayısı son derece sınırlı olduğu gibi, yazılar da güncel tartışmalardan ziyade mevzuat aktarımından ibarettir. Örneğin Giresun Baro Bülteni’nde çıkan “Türk İş Hukuku’nda Çocuk İşçi Çalıştırma” başlıklı makale 2011 yılında yayınlanmış bir makaledir ve yeniden basılmıştır.
Meslek örgütleri içerisinde TTB yayınlarında çocuk işçiliğine yer vermesi bakımından diğer meslek örgütlerinden ayrılmaktadır. 2017 yılında TTB tarafından yayımlanan Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi çocuk işçiliği temasını içeren bir sayı yayımlamıştır. TTB yayınları içerisinde 2017 yılında çocuk işçiliğine özel bir alan açmış, bu alanda ise tekrar edici makalelerden ziyade yeni tartışmalar ve eleştirel yazılar yazmayı tercih etmiştir.
Dergipark ve Tr Dizin’de toplamda 13 adet makale tespit edilmiştir. Türkiye’deki bütün üniversitelerden yüzlerce derginin tarandığı bu motorlarda çocuk emeği üzerine yazılan makale sayısının az olması dikkat çekicidir.
Makalelerden 3 tanesi saha araştırması sonucunda yazılmıştır. Bu saha araştırmalarının ikisi 2015 yılında bir tanesi 2016 yılında yapılmıştır. Saha araştırmaları İstanbul’da eğitim ve çocuk işçilik, İzmir’de Suriyeli mülteciler ve çocuk işçilik, Ankara’da sokaktaki çocuk işçilerin karşılaştığı güçlükler üzerine yapılmıştır. Makalelerdeki istatistiki atıflar ise 2012-2015 ve 2016 yıllarına aittir.
Makalelerden bir tanesi Türk Spor Hukuku’nda refakatçi çocukların statüsü üzerine yazılmıştır. Görülmeyen bir alan üzerine ışık tutan bu makalenin içeriği ise mevzuat aktarımından öteye gidememiştir.
Naciye Yıldız’ın Mülkiye Dergisi’nde yayınlanan “AB ve Türkiye Mevzuatı’nda Çocuk İşgücünün İş Sağlığı ve Güvenliği” makalesi ise bu alana dair güncel tartışmalardan birisidir ve konuyu titizlikle ele almaktadır.
“Mehmet Güler’in Kalemiyle Çocuk İşçiler” makalesi çocuk emeğinin edebiyata izdüşümünün peşinde bir çocuk işçilik betimlemesidir. Çocuk emeğine dair farklı alanlara işaret eden bu tür makaleler konuya zenginlik kazandırmaktadır.
2017 yılında çocuk emeğine dair yapılan araştırmalar arasında çıraklık konusunda ve çıraklar üzerine büyük bir tartışma eksiği bulunmaktadır. Bu durum ortadayken çıraklığı işsizliği önleyici, kariyer başlangıcı ve bireysel sorumluluk ekseninde ele alan makaleler var olan sorunu daha da derinleştirmekte, çocukların işyerindeki sağlığını ve buradaki üretim ilişkilerini göz ardı etmektedir. Bu makalelerden birisi de “Çırağın Bireysel Sorumluluğu İle Kariyer Gelişimi Arasındaki İlişkide Ustanın Desteğinin Aracılık Etkisi” adıyla Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nde yayınlamıştır.
İnsan Hakları Yıllığı dergisinde yayınlanan makalenin tam metni bulunamamıştır.
Üniversite dergileri arasından çocuk emeği üzerine yazılan diğer iki makale konu olarak kent yoksulluğu, yoksulluk ve çocuk yoksulluğu üzerine yazılmıştır.
Özellikle üniversitelerde çocuk emeği üzerine yazılan makale sayısının az, niteliklerinin ise tartışmaya açık olduğu görülmektedir. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi’nde yayınlanan “Türkiye’de Kent Yoksulluğu Ve Çocuk: Nevşehir Örneği” makalesi Nevşehir’de bir alan araştırmasına dayanmaktadır. Burada makaleye ayrıca yer açan özellik ise makalenin atıflarından bir tanesidir. İlgili bölüm şu şekildedir: “ Barış (2014) (…)Sokakta yaşamanın getirdiği riskleri ise; istismara uğrama, fuhuş, eşcinsellik, kronik bulaşıcı hastalık, eğitimsiz kalma, çete ve örgütler tarafından suç işlemeye zorlanma, barınma sorunu ve beslenme başlıkları altında toplamaktadır.”

Seçilen bölüm bize şunu anlatmaktadır: Sokakta yaşayan çocukların karşılaştıkları risklerden birisi de eşcinselliktir. Hem eşcinselliği bir risk olarak tanımlamak hem de sokakta yaşamak zorunda kalan çocuğun karşılaşacağı riskler arasına koymak en basit ifade ile yanlıştır.

Tr Dizin ve Dergipark’ta Türkiye’deki birçok üniversitenin sosyal bilim dergisi tarandığı düşünülürse Türkiye’deki üniversitelerin 2017 yılı gündeminde çocuk işçiliğin yok denecek kadar az olduğu görülmektedir. Üniversitede verilen derslerin içeriğinden, üniversitede yapılan etkinliklerden bağımsız olarak; araştırma ve çözüm önerileri sunma konusunda 2017 yılı için üniversitelerin etkisiz kaldığı gözükmektedir.

Tablo 1. 2017 Dergilerde Çocuk Emeği

Yazar adı	Makale Adı	Anahtar Kelimeler	Makalenin Yayınlandığı Dergi	Yayın Tarihi
Yrd. Doç. Dr.Somayyeh RADMARD Yrd. Doç. Dr. Nurettin Beltekin	İşçileşme(mek) Ya Da Okumak: İşçi Çocukların Eğitsel Durumları Üzerine Bir Çözümleme	çocuk işçi, çalışma koşulları, çocuk hakları	Electronic Journal of Education Sciences	2017-11-17
Doç. Dr. Naciye Yıldız	AB ve Türkiye Mevzuatında Çocuk İşgücünün İş Sağlığı ve Güvenliği	çocuk işgücü, çalışan çocuklar, iş sağlığı ve güvenliği, Avrupa Birliği, Türkiye.	Mülkiye Dergisi	2017-10-30
Süleyman Cüce (Doktora Öğrencisi)	Sokakta Çalıştırılan Çocukların Karşılaştıkları Güçlükler Üzerine Nitel Bir Araştırma: Ankara Örneği	sokakta çalıştırılan çocuk, çocuk işçiliği, çocuk işçi, şiddet, eğitim	Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi	2017-06-28
Hande Bahadır / Reyhan Uçku	İzmir’in Bir Mahallesinde Yaşayan 6-17 Yaş Arasındaki Suriyeli Çocukların Çalışma Durumları ve Çalışma Durumlarını Etkileyen Etmenler	savaş, göç, Suriye, hassas popülasyonlar, çocuk işçi	Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi	2017-01-13
Arş. Gör. Hakkı Mert DOĞU	Türk Spor Hukuku’nda “Refakatçi Çocuk”	spor, hukuk, spor hukuku, Refakatçi Çocuk	Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi	2017-12-31
Yıldız Yenen Avcı	Mehmet Güler’in Kalemiyle Çocuk İşçiler	Mehmet Güler, çocuk işçiler, eğitim hayatı	Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi	2017-04-01
Prof. Dr. Atılhan Naktiyok Arş. Gör. Göknur Ersarı	Çırağın Bireysel Sorumluluğu İle Kariyer Gelişimi Arasındaki İlişkide Ustanın Desteğinin Aracılık Etkisi	Usta Desteği, Bireysel Sorumluluk, Kariyer Gelişimi	Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Yrd. Doç. Dr. Barış Öztuna	Çırakların Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeri	Çırak, iş kazası, sosyal güvenlik	Mali Çözüm Dergisi	Eylül-Ekim 2017
Yavuz Yayla	Küresel Dünya’da Ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği: Uluslararası Ve Ulusal Yasal Düzenlemeler Ve Ampirik Göstergeler	küreselleşme, çocuk işçiliği	Türkiye Barolar Birliği Dergisi	Ocak-Şubat 2017
Dr. Özlem Köseoğlu Örnek	Çalışan Çocukların Psikolojik Sağlık Sorunları: Sistematik Derleme	çocuk işçiliği, genç çalışanlar, psikolojik sorunlar, depresyon, işçi sağlığı	Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi	Temmuz-Ağustos 2017
İsmet Emir Kudubeş Arş. Gör. Aslı Akdeniz Kudubeş Doç. Dr. Murat Bektaş	Küreselleşmenin Yarattığı Yoksulluk: Çocuk Yoksulluğu	çocuk; çocuk yoksulluğu; küreselleşme; yoksulluk.	Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma	2017 Cilt: 14 Sayı: 1
Yrd. Doç. Dr. Hüsniye Akıllı Arş. Gör. Abdullah Dirikoç	Türkiye’de Kent Yoksulluğu Ve Çocuk: Nevşehir Örneği	çocuk yoksulluğu, kent yoksulluğu, çocuk yoksulluğu endeksi, Nevşehir.	Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi	Ocak 2017
MUTLU, V Ezgi	Türkiye’de Kentsel Yoksulluk ve Çocuk Hakları		İnsan Hakları Yıllığı	2017,35(0):51-77
Deniz Kesmez	Tarım İşçisi Kız Çocuğundan Tarım İşçiliği Çalışmasında Uzman Kadına		Kalkınma Atölyesi – KA Dergi	Ocak-Şubat-Mart 2017
Doç.Dr. Burcu Çakaloz Arş.Gör. Dr. Doğa Sevinçok	Türkiye’de Çalışan Çocuklar Ve Ruh Sağlığı	çalışan çocuklar, psikiyatri, depresyon, çocuk suçluluğu	Karatahta Dergisi	Ağustos 2017 sayı:8
Yrd. Doç. Dr. Taner Akpınar	Çocuk İşçiliğin Nedenleri Konusunda Herkes Hemfikir, Çözüm Önerileri İse Yoruma Açık		Çalışma Ortamı Dergisi	Mayıs-Haziran 2017
Yrd. Doç. Dr. Taner Akpınar	Yılların Değiştiremediği Gerçeklik, Değiştirmesi Gereken Yıllar Değil de O Yüzden		Çalışma Ortamı Dergisi	Temmuz-Ağustos-Eylül 2017
Yrd. Doç. Dr. Taner Akpınar	2016 Yılının Ardından Çocuklar: Umutlar Yeni Milenyum Hedeflerine Kaldı..!		Çalışma Ortamı Dergisi	Mart-Nisan 2017
Damlanur Tat	“2018 Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Yılı” Yaklaşırken Resmi Mücadele Gündemi Üzerine Gözlemler		Çalışma Ortamı Dergisi	Ekim-Kasım-Aralık 2017
Dr.Nail Dertli	Saya Atölyesinde Çocuk İşçi Olmak: Zehirle İç İçe, Uykuya Hasret		Çalışma Ortamı Dergisi	Ekim-Kasım-Aralık 2017
Ercüment Akdeniz	Saya Tezgahlarında Düşe Yatan Çocuklar…		Çalışma Ortamı Dergisi	Mayıs-Haziran 2017
Arş. Gör. Ali İhsan Burak DUR Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK	Türkiye’de Ve Dünyada Çocuk İşçiliği Ve Mücadele Politikaları: SDÜ MYO Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma	Çocuk İşçiliği, Yoksulluk, Çocuk İşçiliği ile Mücadele	Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi	Y.2017, C.22, S.3, s.613-635.
	İş Sağlığı Ve Güvenliği Çocuk Hikayesi		İSG Gelişim Dergisi	01.04.2017
	Uluslararası Af Örgütü Kobalt Üretimindeki Çocuk İşçiliğine Dikkat Çekti		Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler Ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Haber Bülteni	Kasım-Aralık 2017
	Fransa’da Çıraklık Reformu Açıklandı		Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler Ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Haber Bülteni	Kasım-Aralık 2017
Yrd. Doç. Dr. Ezgi Tuçe Gökalp	Türk İş Hukuku’nda Çocuk İşçi Çalıştırma		Giresun Baro Bülteni	Mart 2017
Doç.Dr. Nilgün Tunçcan Ongan	Kapitalizm Ve Çocuk Emeği	Kapitalizm, eşitsizlik, çocuk işçiliği	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Dr. Güven Savul	ILO’nun Çocuk Emeğiyle Mücadele Stratejisine Yönelik Eleştirel Değerlendirme	Çocuk emeği, sömürü, ILO, kapitalizm	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. Kuvvet Lordoğlu	Türkiye’de Çocuk İşçiliğine İlişkin Değerlendirme Ve Saptamalar	Çocuk işçiliği, sosyal haklar, yasal düzenlemeler	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Nihat Kireçdağ (YL Öğrencisi)	Antakya’da Bir alan Araştırmasına Dayalı Gözlemler: Suriyeli Sığınmacı Çocuk İşçiler	Suriyeli sığınmacı çocuklar, çocuk işçilik, göçmen, emek piyasası	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Bürge Akbulut Seda Akço	Hukuk Penceresinden Gezici Mevsimlik Tarım İşçisi Çocuklar	Çocuk işçiliği, hukuk, mevsimlik tarım işçileri	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Yrd. Doç. Dr. Servet Gün	Toplumsal Bir Sorun: Sokakta Çalışan Çocuklar	Sokakta Çalışma, Çocuk emeği, Mülksüzleşme, Zorunlu Göç, Yoksulluk	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Doç.Dr. Şahika Gülen Şişmanlar	İstismar Ve İhmal Bağlamında Çocuk İşçiliği Ve Ruh Sağlığı	Çocuk İşçiliği, Ruh Sağlığı, Gelişim	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. Bülent Kara	Çocuk İşçilerin Nörolojik Sorunları	Çocuk İşçiliği, Pediatrik toksikoloji, çevresel pediatri	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. İzzet Duyar	Çalıştırılan Çocukların Bedensel Gelişimi Ve Sağlık Sorunları	Çalıştırılan çocuklar, çocuk Emeği, sağlık sorunları, fiziksel gelişim	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Prof. Dr. Hasan Hüseyin Aksoy	Meslek Liseleri Öğrencilerinin İşletmelerde Beceri Eğitimi: Okul Destekli Çocuk İşçiliği	Mesleki eğitim politikası, işletmelerde beceri eğitimi, okul-işletme ilişkisi, çocuk işçiliği	TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
Dr. F. Serkan Öngel	DİSK-AR: Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği Raporu 2015		TTB Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi	Ekim 2016 – Mart 2017
GENEL-İŞ	Çocuklara Kıymayın Efendiler		Emek Gazetesi	Mayıs – Haziran 2017
	Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak		Emek Gazetesi	Mayıs – Haziran 2017
ŞEKER-İŞ	Dünyanın İşi Çocukların Sırtında		Şeker iş Dergisi	Kasım 2017
ÖZ-GIDA-İŞ	Tarihin Acı Gerçeği Çocuk İşçiler		Öz-Gıda-İş e-dergi	Temmuz-Ağustos-Eylül 2017

Ezgi Akyol

Dünden Bugüne Çıraklığın Dönüşümü ve Bir İdeoloji Olarak Çıraklık

Çıraklık, çocuk, emek

Ayrıntı Dergi

Mart/Nisan 2017

Kaynakçası

Çocuk Emeği Konusundaki Tez Çalışmaları

Tablo 2, 2011-2017 yılları arasında yayımlanmış çocuk emeğini konu edinen yüksek lisans ve doktora tezlerinin listesini sunmaktadır. Tez listesi YÖK Ulusal Tez Merkezi kanalıyla ve “çocuk işçi”, “çırak”, “çocuk emeği”, “çocuk işgücü”, “çalışan çocuk”, “çocuk yoksulluğu” anahtar sözcükleri kullanılarak oluşturulmuştur. Buna göre:

2011-2017 yılları arasında farklı disiplin alanlarında çocuk emeği konusunda 47 tez yazılmıştır. Bu tezlerin 39 tanesi yüksek lisans, 7 tanesi doktora 1 tanesi tıpta uzmanlık tezidir.
Yazılan tezlerin yıllar içerisindeki dağılımı incelendiğinde, 2017 yılında çocuk emeğini konu edinen tez sayısında belirgin bir artış olduğu gözlemlenmektedir (Grafik 1 ). 2011-2017 döneminde çocuk işçiliğiyle ilgili en az tezin yazıldığı yıl 2013’tür (bir tez).
2017 yılında çocuk emeği konusunda 10’u yüksek lisans, biri doktora olmak üzere 11 lisansüstü tezi yayımlanmıştır.
Disiplinler itibariyle incelendiğinde çocuk emeğiyle ilgili tezlerin en çok Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri bölümü ile Eğitim ve Öğretim bölümlerinde yazıldığı görülmektedir (Tablo 3).

Tablo 2. Çocuk Emeğini Konu Edinen Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri (2011-2017)

		YÖK Ulusal Tez Merkezi Anahtar Kelimeler: çocuk işçi, çırak, çocuk emeği, çocuk işgücü, çalışan çocuk, çocuk yoksulluğu
MERVE YILMAZ	2017	Giresun ili fındık işletmelerinde çocuk işçiliği Child labour in hazelnut plants in the province of Giresun	Yüksek Lisans	Ziraat
SEVDA BERİGEL	2017	Yoksulluk ve kayıt dışı istihdam bağlamında Türkiye’ de çocuk işçiliği The child labor in Turkey in the context of poverty and informal employment	Yüksek Lisans	Ekonomi
MEHMET ALİ GÖKDEMİR	2017	Bilişsel çıraklık yönteminin görsel sanatlar dersinde 6. sınıf öğrencilerinin seramik eğitimine yönelik özyeterlik inançlarına, tutumlarına ve algılarına etkisinin incelenmesi Study on the effect of cognitive apprenticeship method at the visual art lesson at6th grade students’ belief in self-efficacy, attitudes and perception aimed at ceramics training	Yüksek Lisans	Eğitim ve Öğretim
RADİYE CANAN BAĞIŞ	2017	Çocuk emeğine ve çıraklık eğitimine sosyolojik bir bakış: Denizli kent örneği Sociological aspect to child labour and apprenticeship training: Deni̇zli̇ city case	Doktora	Sosyoloji
GÖZDE GENÇ	2017	Tütün tarımında kadın ve çocuk emeği: Muğla ili örneği Women and children in tobacco farming: The case of Muğla province	Yüksek Lisans	Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
MUSTAFA BAHADIR ASLAN	2017	Türkiye’de çocuk işgücü istihdamı: Ankara Siteler örneği Child labour employment in Turkey: Example of Ankara Si̇teler	Yüksek Lisans	Ekonomi
GÜLAY ACAR YURTMAN	2017	Suriyeli mülteci göçü bağlamında risk grupları: çalışan çocuklar Assessment of working syrian refugee children in the context of risk areas	Yüksek Lisans	Sosyal Hizmetler Sosyoloji
MİLANCA VİEİRA CA	2017	Gine-Bissau’daki sokakta çalışan çocuklar (Bissau örneği) Children working in the streets in Guinea-Bissau	Yüksek Lisans	Sosyal Hizmetler Sosyoloji
HATİCE ŞEN	2017	Sokakta çalışan çocukların sosyal destek algısının depresyon ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkisi (Hayat vakfı örneklemi) Relationship between depression and hopelessness levels and social support perception of children working on streets (Hayat foundation sample)	Yüksek Lisans	Psikoloji
BETÜL MORGÜL	2017	8-12 yaş grubu sokakta çalışan çocukların sosyal anksiyete düzeyleri açısından çalışmayan çocuklara göre karşılaştırmalı değerlendirilmesi 8-12 years old child worker’s social anxiety levels against unworking childs on the streets unworking childs on the streets and their compared evaluations	Yüksek Lisans	Psikoloji
HATİCE DÜLGEROĞLU	2017	Sokakta çalışan çocuklarda dini duygu ve düşünce gelişimi: Üsküdar örneği The development of religious feelings and thoughts among the children working in the street: Üsküdar case	Yüksek Lisans	Din Psikoloji Sosyoloji
ALİ İHSAN BURAK DUR	2016	Türkiye’de çocuk işçiliğinin ulaştığı boyut ve mücadele politikaları: SDÜ MYO öğrencileri üzerine bir uygulama University of Suleyman Demirel, Institute of Social Science, Department of labour economics and industrial relations	Yüksek Lisans	Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
TARIK EGE	2016	Türkiye’de çocuk işçiliği ve ekonomiye etkileri Child labor and economic impacts Turkey	Yüksek Lisans	Ekonomi
ABDULLAH FERİD ÜZÜMCÜ	2016	Çıraklık eğitiminin suça sürüklenmiş çocukların topluma kazandırılmasıdaki rolü: Ankara Çocuk Eğitimevi örneği The role of apprenticeship trainings to reintegrate juveniles pushed to crime into society: A sample of Ankara Juvenile Detention Centers	Yüksek Lisans	Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
ESMA AKSAKAL	2016	Çalışan çocuklar ve sorunları (İstanbul örneği)	Yüksek Lisans	Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
MOHAMMAD REZA FATHİ	2016	İran sokaklarında çalışan çocuklar üzerine nitel bir araştırma (Tehran, Qazvin ve Zanjan örneği) A qualitative exploration of iranian children working on street (Tehran, Qazvin and Zanjan case)	Yüksek Lisans	Sosyal Hizmetler Sosyoloji
SALİM YOUNUS ABDULLAH SHARAF	2015	Child labour in Dickens’s Oliver Twist and David Copperfield Dickens’ın Oliver Twist ve David Copperfield romanındaki çocuk işçiler	Yüksek Lisans	İngiliz Dili ve Edebiyatı
MELİKE KÖKKIZIL	2015	Labor market outcomes of child workers in Turkey: Employment status, wages, and informality Türkiye’de çocuk işçilerin işgücü piyasası çıktıları: İstihdam durumu, ücret ve kayıtdışılık	Yüksek Lisans	Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri İşletme
ÖZKAN YAŞAYANCAN	2015	Tokat ili mesleki eğitim merkezlerinde öğrenim gören çıraklık öğrencilerinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu sıklığı Prevalence of attention deficit and hyperactivity disorder in the apprenticeship students who are educating in the vocational training centers in Tokat province	Tıpta Uzmanlık	Halk Sağlığı
BURCU EYÜBOĞLU	2015	Toplum, ekonomi ve hukuk geriliminde çocuk emeği The tension of the child labour in society, economy and the law	Yüksek Lisans	Ekonomi Sosyoloji Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
TÜMAY ALGAN FERRARA	2015	Voices of children at workplaces: Children’s perspectives on their lives at school and work Çalışan çocukların sesi: Çocukların gözünden iş ve okul hayatları	Yüksek Lisans	Eğitim ve Öğretim
HASAN ARI	2015	Çalışan çocuklara yönelik sosyal politikalar Children oriented social policies	Yüksek Lisans	Sosyoloji Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
EMİNE TEKER	2015	Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının resimlerine yansıması ve plastik açıdan incelenmesi Reflections of lives of the children whose families work as seasonal agricultural workers on their drawings and their analysis of plastic	Doktora	Güzel Sanatlar
FATİH KAHRAMAN	2015	Türkiye’de iç göç ve çocuk yoksulluğu: Gaziantep örneği Internal migration and child poverty in Turkey: The case of Gazi̇antep	Doktora	Sosyoloji
BURCU SAĞLAM	2014	Towards an appraisal of the academic literature on determinants of child labour in Turkey Türkiye’de çocuk işçiliğinin belirleyenlerine ilişkin literatür üzerine bir değerlendirme	Yüksek Lisans	Siyasal Bilimler
AYLA EZGİ AKYOL	2014	Apprentices and class culture: The case of apparel and metalworking workers in İstanbul Çıraklar ve sınıf kültürü: İstanbul hazır giyim ve torna sektörü işçileri örneği	Yüksek Lisans	Siyasal Bilimler
DİLEK AYDOSLU	2014	Mesleki eğitim merkezlerinde yürütülen çıraklık eğitiminin değerlendirilmesi: Ankara ili örneği Evaluation of apprentice training handled in vocational training centers	Yüksek Lisans	Eğitim ve Öğretim
MUSTAFA HAKAN ATASOY	2014	Une etude sur le systeme educatif belge: Les CEFA (Centres d’education et de formation en alternance) de Bruxelles Belçika eğitim-öğretim sistemi üzerine bir inceleme: Brüksel’deki çıraklık okulları (CEFA)	Yüksek Lisans	Eğitim ve Öğretim
YELİZ USLU	2014	Muğla ilinde oto yan sanayii’nde çırak olarak çalışan çocuk ve genç işçilerin çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bakımından değerlendirilmesi Muğla worked as an apprantice children and young people in car side industry workers working conditions and terms of occupational health and safety evaluation	Yüksek Lisans	Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
İBRAHİM ÖZCAN	2014	Mesleki Eğitim Merkezlerine devam eden çırakların iş ahlakına yönelik tutumları Attitudes of apprentices towards work ethics attending to the Vocational Educational Centers	Yüksek Lisans	Din
ESRA IŞIK	2014	Çocuk-toplum ilişkisi bağlamında İstanbul sokaklarında çalışan çocuklar Children working on the streets in Istanbul in child-society context	Doktora	Sosyoloji
YELİZ USLU	2014	Muğla ilinde oto yan sanayii’nde çırak olarak çalışan çocuk ve genç işçilerin çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bakımından değerlendirilmesi Muğla worked as an apprantice children and young people in car side industry workers working conditions and terms of occupational health and safety evaluation	Yüksek Lisans	Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
SONGÜL ÇAKMAK	2013	Sokakta çalışan çocuklar üzerine örnek bir müzik eğitimi uygulaması: Diyarbakır ili örneği A sample music education application on children working on the street: A Diyarbakir case study	Yüksek Lisans	Eğitim ve Öğretim
MEHMET TÜRKCAN	2012	Çocuk işçilerin medya kullanım alışkanlıkları: Ankara-Şaşmaz Oto Sanayi örneği Media usage habits of the child workers: The sample of Ankara-Şaşmaz Automative Industry	Yüksek Lisans	Gazetecilik Sosyoloji
ZEYNEP HOŞ	2012	Avrupa Birliği müktesebatı bağlamında Türkiye’de çıraklık ve stajyerlik müessesesi Appreticeship and internship in Turkey in the context of aqouis	Yüksek Lisans	Eğitim ve Öğretim Hukuk Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
ŞEVKET ÖZSOY	2012	Makina Kimya Endüstrisi Kurumu Kırıkkale çırak okulu Vestibule school of Mechanical and Chemical Industry corparation Kırıkkale	Yüksek Lisans
SEZEN DEMİR	2012	Türkiye’de ve dünyada çocuk işgücü Child labour in Turkey and in the world	Yüksek Lisans	Ekonomi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
EMİNE AKTAŞ	2012	Çalışan çocuklarda deri ile ilgili sorunlar ve ilişkili faktörler Skin problems and related factors in working children	Yüksek Lisans	Dermatoloji Halk Sağlığı Hemşirelik
ÖZLEM KÖSEOĞLU	2012	Çalışan çocukların psikolojik sorunları ve etkileyen faktörler Pychological problems and related factors among working children	Yüksek Lisans	Halk Sağlığı
SUAT DERVİŞOĞLU	2012	Çocuk istismarı ve ihmali açısından sokakta çalışan çocuklar ve Avrupa Birliği uygulamaları In terms of child abuse and neglect for children working on the streets, and the European Union applications	Yüksek Lisans	Sosyal Hizmetler
ŞEBNEM KILIÇ	2011	Türk İş Hukukunda çocuk işçi kavramı ve çocuk işçinin hakları The definition of child labour in Turkish Labour Law and the rights related to the concept	Yüksek Lisans	Hukuk
GÜLCİHAN ARKAN	2011	Sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara bakışı Analysis of children working conditions and abuse outlook in the industrial area	Yüksek Lisans	Hemşirelik
HASAN YAMAN	2011	Gaziantep’teki MEKSA-GESOP Çıraklık Eğitim Merkezindeki kursiyerlerin iş sağlığı ve iş güvenliğine bakışının değerlendirilmesi Occupational health and safety sight of assessment who trainees of MEKSA-GESOP Apprentıceship Traınıng Center In Gazıantep	Yüksek Lisans	Hemşirelik
ÖZGÜ HAFIZOĞLU ÖZKAN	2011	Cognitive strategies of analogical transfer in design: Differences between novice and expert designers Analojik transferin tasarımdaki bilişsel stratejileri: Uzman ve çırak tasarımcılar arasındaki farklılıklar	Doktora	Mimarlık
GÜLCİHAN ARKAN	2011	Sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara bakışı Analysis of children working conditions and abuse outlook in the industrial area	Yüksek Lisans	Hemşirelik
SULTAN BİLGE KESKİNKILIÇ KARA	2011	Sokakta çalışan çocukların eğitim ihtiyaçları ve buna yönelik okul yönetimlerinin gerçekleştirdiği uygulamalar The educational needs of the children working on the streets and the school management applications on this issue	Doktora	Eğitim ve Öğretim
ÖZLEM KİREN GÜRLER	2011	Türkiye’de çocuk yoksulluğu: Birleştirilmiş yatay kesit verileriyle tercih modellerinin uygulanması Child poverty in Turkey: Application of choice models with pooled cross section data	Doktora	Ekonometri

Şekil 1. Çocuk Emeği Tezlerinin Yıllara Göre Dağılımı (2011-2017)

Şekil 2. YÖK Ulusal Tez Merkezi “Çocuk İşçilik” Çalışmalarının Tez Türüne Göre Dağılımı (2011-2017)

Tablo 3.YÖK Ulusal Tez Merkezi “Çocuk İşçilik” Dizinli Çalışmaların Disipliner Dağılımı (2011-2017)

Disiplinler	Sayı
Ziraat	1
Ekonomi	4
Eğitim Ve Öğretim	6
Sosyoloji	3
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri	7
Sosyal Hizmetler – Sosyoloji	3
Psikoloji	2
Din Psikoloji – Sosyoloji	1
İngiliz Dili Ve Edebiyatı	1
Halk Sağlığı	2
Ekonomi – Sosyoloji – Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri	1
Sosyoloji – Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri	1
Güzel Sanatlar	1
Siyasal Bilimler	2
Din	1
Gazetecilik – Sosyoloji	1
Eğitim Ve Öğretim – Hukuk – Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri	1
Dermatoloji – Halk Sağlığı – Hemşirelik	1
Sosyal Hizmetler	1
Hukuk	1
Hemşirelik	3
Mimarlık	1
Ekonometri	1
Boş	1
Toplam	47

Çalışmanın Yöntemi Üzerine Not

Çocuk işçilik konusu üzerine dergilerde yayınlanan makalelerin taramasında farklı yollara başvurulmuş ve alan tanımı geniş tutularak Türkiye’deki bütün dergilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda TÜBİTAK Uluslararası Akademik Ağ Ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) bünyesindeki projelerden yararlanılmış, oradaki projelerin içermediği dergilere kendi web sayfalarından ulaşılmış ve bunların haricinde Milli Kütüphane’den yardım istenmiştir.

TÜBİTAK ULAKBİM bünyesinde dergileri ve dergilerde çıkan makaleleri tarayabilecek iki proje vardır. Bunlardan birincisi Dergipark projesi ikincisi ise TR Dizin’dir.

3.1. Dergipark

Dergipark, TÜBİTAK ULAKBİM çatısı altında, Türkiye’de yayınlanan akademik dergiler için elektronik ortamda barındırma ve editoryal süreç yönetimi hizmeti sunmaktadır. 1.990 Dergi, 317.211 makale (çalışmanın yapıldığı tarih itibariyle) arasından kısa sürede hızlı sonuç alabileceğiniz bir araştırma yapma fırsatı sunmaktadır. Burada taranan dergiler genellikle Türkiye’deki akademik dergiler ve Dergipark’ın kendi bünyesinde oluşturulmuş dergilerdir. Dergipark bu dergilerdeki makaleleri anahtar sözcüklerle arama olanağına sahip. Dergi içerikleri tam metin olarak yüklü durumdadır.

Dergipark’ın içerdiği sıkıntılar:

Dergipark’ın içerdiği dergilerin bir listesi mevcut değildir. Örneğin Dergipark bünyesindeki 1990 derginin isimleri excel formatında yoktur. Burada liste oluşturmak isteyen araştırmacılar web sayfasından tek tek isimlerin olduğu bir liste çıkarmaları gerekmektedir. Kurumla mail üzerinden yapılan görüşmeden de bu sonuç çıkmıştır.
Dergipark’ta yüklü olan yaklaşık 1990 tane farklı derginin hepsi güncellenmiş değildir. Bu yüzden 2017 yılında çıkan makaleler üzerine araştırma yapan birisinin bu dergilerin güncelliği üzerine araştırma yapması gerekmektedir. Dergipark’ta yüklü bulunan dergilerin, özellikle sosyal bilimler, eğitim bilimleri, tıp bilimleri, iktisadi ve idari bilimler alanındaki dergilerin hepsini taramalı ve güncel olmayan, arşivi bulunmayan ama ismi olan dergileri kendi web sitelerinden incelemelidir. Bu rapor hazırlanırken de bu şekilde yapılmış ve verimli olduğu görülmüştür. Örneğin Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Dergipark’ta 2016 yılına kadar yüklüdür. Dergide 2017 yılında çocuk işçilik üzerine bir makale yayınlanmıştır. Bu makaleyi Dergipark’ta bulmak mümkün değildir. Bu yüzden teyit etmek amacıyla güncel olmayan bütün dergiler kendi web sitelerinden incelenmelidir.

2.1) Yapılan inceleme sonucunda Dergipark’ta bulunan 1990 derginin 67 tanesinin güncel olmadığı tespit edilmiştir. 67 adet derginin 32 tanesinin kendi web sitesinde yüklü olduğu, 35 tanesinin ise kendi web sitesinde yüklü olmadığı tespit edilmiştir. Kendi web sitesinde yüklü olan dergilerin 2017 yılındaki sayıların tamamı incelenmiş ve burada “çocuk işçi” anahtar kavramı üzerinden bir dergi taraması yapılmıştır.

2.2) Araştırma kapsamında 2017 yılı için güncellenmemiş olan dergilerin listesi çıkarılmıştır.

Dergipark’ta bulunan, güncel olmayan ve kendi web sitesinde de olmayan veya kendi sitesinde de güncel olmayan dergilerin sayısı 35 tanedir.
Dergipark bünyesinde genellikle muhalif sivil toplum örgütleri ve kuruluşların dergileri yoktur.
Dergipark’ın dergi listesi her gün güncellendiği için araştırma yapılan tarihte taranan dergi sayısı ile sonraki tarihlerdeki dergi sayısı birbiri ile eşleşmeyebilir.

Dergipark çalışmasının içeriğine dair:

Dergipark bünyesinde yayınlanan dergiler içerisinde 2017 yılına ait makale sayısı 25742’dir. Burada anahtar kelime üzerinden araştırmaya başlandığı zaman örneğin “Çocuk işçi” anahtar kelimesi üzerine ilgili makaleler olarak sunulan sonuç sayısı 813 olarak çıkmaktadır. Toplamda 813 tane ilgili makale içerisinden yalnızca 6 tanesi çocuk işçilik üzerine olduğu tespit edilmiştir. Bu makalelerin listesi çıkarılmıştır. Çıkarılan bu liste yazar adı, makale adı, anahtar kelimeler, makalenin yayınlandığı dergi, yayın tarihi, dergi bölümü ve tam metin olarak ölçeklendirilmiştir. Dergipark’ta “çocuk işgücü”, “çocuk emeği” gibi anahtar kelimeler üzerinden 2017 yılına dair yapılan aramada ise aynı makale sonuçları geldiği için farklı anahtar kelimeler üzerinden bir sonuç alınamamıştır. Bunun üzerine “çırak” gibi çocuk işçi konusunu içeren anahtar kelimeler üzerinden devam edilmiştir. Bu anahtar kelime üzerinden yapılan araştırmada ise Dergipark bünyesinde 2017 yılına ait makaleler arasından “çırak”lık üzerine bir tane makale çıkmıştır.

3.2. TR Dizin

TR Dizin, Türkiye adresli bilimsel içeriğe sahip dergilerin elektronik ortamda erişimlerini etkinleştirmek amacıyla uluslararası standartlarda 5 ayrı konu alanında veri tabanlarını kapsamaktadır. Bu veri tabanları: TÜBİTAK Destekli Projeler Veri Tabanı [1966-], Yaşam Bilimleri Veri Tabanı [1992-], Türk Tıp Veri Tabanı [1996-], Mühendislik ve Temel Bilimler Veri Tabanı [1992-], Sosyal Bilimler Veri Tabanı [2002-], Hukuk Veri Tabanı [2010-].

TR Dizin’in 2017 yılına ait yayınladığı Tüm Veri Tabanları Dergi Listesi’nde 782 farklı dergi ismi bulunmaktadır. Bu dergi listesi içerisinden bir örneklem seti Dergipark’ın listesi ile karşılaştırıldığında Dergipark’ın bünyesinde de bu dergilerin bulunduğu gözlemlenmiştir. Bu gözlem haricinde Tr Dizin tarafından taranan ama Dergipark tarafından taranmayan dergilerin bulunduğu da gözlemlendiği için Tr Dizin’de “çocuk işçi”, “çocuk emeği”, “çocuk işgücü” ve “çırak” anahtar kelimeleri üzerinden 2017 yıl kısıtı ile arama yapılmıştır ve burada çıkan dergiler kayıt altına alınmıştır.

Tr Dizin’in içerdiği sıkıntılar:

Tr Dizin’in arama motoru diğer tarayıcıların arama motorlarına göre daha yetersiz olduğu için araştırma yapılırken daha geniş anahtar kelimeler üzerinden arama yapılmalıdır. Örneğin “çocuk işçi” anahtar kelimesi üzerinden yaptığınız bir araştırmada Naciye Yıldız’ın “AB Ve Türkiye Mevzuatı’nda Çocuk İşçinin İş Sağlığı Ve Güvenliği” başlıklı makalesi arama sonuçlarında çıkmamaktadır. Aynı aramayı “çocuk” anahtar kelimesi ile yaptığınız zaman ise Naciye Yıldız’ın makalesi yaklaşık 1000 makale arasında çıkmaktadır ve bu makaleyi bulmak için 1000 makalenin de taranması gerekmektedir.
Tr Dizin’de taranan dergi sayısı Türkiye’de basılı ya da e-dergi formatında çıkan dergilere göre çok az bir toplam vermektedir.
Tr Dizin aynı üniversiteden farklı fakülte dergilerinin tamamını kapsamamaktadır. Dolayısıyla araştırma yaparken üniversitenin ismi üzerinden devam edilmemeli aynı üniversitenin diğer fakültelerinin dergileri kontrol edilmelidir.
Tr Dizin’de taranan dergilerin içerdiği makaleler her zaman tam metin olarak bulunmamaktadır. Dolayısıyla eğer Tr Dizin’de bir derginin içeriğinde çocuk işçilik üzerine makale bulunuyor ama makalenin tam metni Tr Dizin’de bulunmuyor ise makaleye ulaşmak için makalenin yayınlandığı derginin internet sitesine veya derginin arşivini tutan bir kütüphaneye bakılması gerekmektedir. Örneğin Ezgi V. Mutlu’nun İnsan Hakları Yıllığı dergisinde “Türkiye’de Kentsel Yoksulluk ve Çocuk Hakları” başlıklı makalesi Tr Dizin’de bulunmaktadır ama makalenin tam metni bulunmadığı için makaleye buradan ulaşılamamaktadır. Makaleye ulaşmak için İnsan Hakları Yıllığı dergisinin internet sitesi aranmıştır ve dergiye ait bir internet sitesi bulunamamıştır. Milli Kütüphane’de ise 2017 yılına ait dergiler arşive alınmadığı için oradan da bakılamamıştır.
Tr Dizin e-dergi formatındaki dergileri kapsamamaktadır.
Tr Dizin bünyesinde de genellikle muhalif sivil toplum örgütleri ve kuruluşların dergileri yoktur.

3.3. Web Sitesi Üzerinden Taranan Dergiler

Dergipark ve Tr Dizin bünyesinde yer almayan dergiler kendi web siteleri üzerinden taranmıştır. Bu taramanın yapılabilmesi için herhangi bir liste mevcut değildir. Böyle bir listenin olmaması buradaki taramanın nereye kadar devam edeceği, nerede biteceği, ne zaman doygunluğa ulaştığı konusunda bir belirsizlik yaratmaktadır. Bu belirsizliğin ise bir sonu yoktur. Fakat bu tarama yapılmazsa araştırmanın eksik kalacağı da kesin şekilde belirtilmelidir. Çünkü TÜBİTAK projeleri tarafından taranan dergiler içerisinde bulunmak istemeyen ve Türkiye çapında etkili olan birçok sosyal bilim dergisi mevcuttur. Bunlara örnek olarak KA Dergi, Odtü Gelişme Dergisi, Çalışma Ortamı dergileri verilebilir. Kendi alanlarında üretken olan ve Türkiye’de bu alanda etkin olan bu tür dergilerin TÜBİTAK projeleri tarafından taranmaması sonucunda web siteleri üzerinden bir araştırma yapılmıştır.

Web Siteleri Üzerinden Dergi Taramanın İçerdiği Sıkıntılar:

Web siteleri üzerinden dergi taramak dergileri tarayan kişinin eğilimi doğrultusunda bir alana fazla yüklenmek, diğer alanlara ise gereken önemi vermemek gibi bir sonuca yol açabilir. Bu anlamda araştırmayı yapan kişinin bütün alanlara gereken önemi verecek şekilde kendisini şekillendirmesi gerekmektedir.
Basılı olarak çıkan dergiler web sitelerine gereken önemi vermediği zaman buradan doğru araştırma yapılamamaktadır.
Yayın politikası gereği web sitesinde arşivini yayınlamayan dergilerin makale içerikleri gözükse dahi bu makalelerin tam metinlerine ulaşılamamaktadır.
Çalışmanın ne zaman bitirileceğine dair herhangi bir son bulunmamaktadır.

Web Sitesi Üzerinden Dergi Taramasının İçeriğine Dair:

Dergilerin kendi web siteleri üzerinden çıkarılan liste yazar adı, makale adı, anahtar kelimeler, makalenin yayınlandığı dergi, yayın tarihi, dergi bölümü ve tam metin olarak ölçeklendirilmiştir.

Taranan Dergi ve Kurum İsimleri

Tablo 4. Taranan Dergi Ve Kurum İsimleri 2017

Dergipark	HAK-İŞ
Tr Dizin	Hak İş Dergisi
Diğer	Öz-Gıda İş
Çalışma Ortamı	ÖZ-İŞ SENDİKASI
KA Dergi	ÖZ ORMAN-İŞ SENDİKASI
Ekonomik Forum Dergisi(TOBB)	ÖZ İPLİK-İŞ SENDİKASI
Türk Kütüphaneciliği	ÖZ SAĞLIK-İŞ SENDİKASI
Liberal Düşünce	ÖZ TAŞIMA-İŞ SENDİKASI
İştiraki	ÖZ GÜVEN-SEN SENDİKASI
ODTÜ Gelişme Dergisi	OLEYİS SENDİKASI
Hukuk Defterleri	ÖZ AĞAÇ-İŞ SENDİKASI
Toplum Ve Bilim	ENERJİ-İŞ SENDİKASI
Ayrıntı Dergi	LİMAN-İŞ SENDİKASI
Türk Psikiyatri Dergisi	KKTC KAMU-SEN SENDİKASI
Eleştirel Pedagoji	MEDYA-İŞ SENDİKASI
İş Sağlığı Güvenliği Ve Çevre	ÖZ TOPRAK-İŞ SENDİKASI
Praksis	ÖZ İLETİŞİM-İŞ SENDİKASI
Çalışma İlişkileri Dergisi	ÖZ PETROL-İŞ SENDİKASI
Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi	ÖZ İNŞAAT-İŞ SENDİKASI
Teori Ve Politika	ÖZ MADEN-İŞ SENDİKASI
Gelenek	TİSK -Türkiye İşverenler Sendikası
Birikim	Türkiye Ağaç Ve Kağıt Sanayii İşverenleri Sendikası
Yön	TÜRK AĞIR SANAYİİ VE HİZMET SEKTÖRÜ KAMU İŞVERENLERİ SENDİKASI
Monthly Review Türkçe	Türkiye Cam, Çimento Ve Toprak Sanayii İşverenleri Sendikası
Eğitişim	Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası
İktisat ve Toplum	Türkiye Deri Sanayii İşverenler Sendikası
DİSK	Türkiye Gıda Sanayi İşverenleri Sendikası
BANK-SEN	İlaç Endüstrisi İşveren Sendikası
BASIN-İŞ	Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası
BİRLEŞİK METAL-İŞ	Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası
BTO-SEN	Türkiye Kimya, Petrol, Lastik Ve Plastik Sanayii İşverenleri Sendikası
CAM KERAMİK-İŞ	Mahalli İdareler Kamu İşveren Sendikası
DEV MADEN-SEN	Mahalli İdareler İşveren Sendikası
DEV SAĞLIK-İŞ	Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS)
DEV TURİZM-İŞ	Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası (PÜİS)
DEVRİMCİ YAPI-İŞ	Türkiye Sağlık Endüstrisi İşverenleri Sendikası (SEİS)
EMEKLİ-SEN	Türkiye Selüloz, Kağıt Ve Ağaç Mamülleri Sanayi İşverenleri Sendikası (KASİSEN)
ENERJİ-SEN	Türkiye Şeker Sanayii İşverenleri Sendikası
GENEL-İŞ	Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS)
GIDA-İŞ	Türkiye Toprak, Seramik, Çimento Ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası
GÜVENLİK-SEN	Turizm Endüstrisi İşverenleri Sendikası
İLETİŞİM-İŞ	Yerel Yönetimler Kamu İşverenleri Sendikası (YERELSEN)
LASTİK-İŞ	İşveren Dergisi
LİMTER-İŞ	Tisk Akademi
NAKLİYAT-İŞ	KESK – Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu
SİNE-SEN	Eğitim Sen
SOSYAL-İŞ	Sağlık Emekçileri Sendikası (SES)
TEKSTİL	Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası (TÜMBEL-SEN)
TÜMKA-İŞ	Büro Emekçileri Sendikası (BES)
TÜRK-İŞ	Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikası (ESM )
TARIM-İŞ SENDİKASI	Tarım Orkam-Sen
ORMAN-İŞ SENDİKASI	Basın Yayın İletişim ve Posta Emekçileri Sendikası
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI	Yol, Yapı, Altyapı, Tapu ve Kadastro Emekçileri Sendikası (YAPI-YOL SEN)
ŞEKER-İŞ SENDİKASI	Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası (BTS)
TÜRKİYE MADEN-İŞ SENDİKASI	Kültür ve Sanat Emekçileri Sendikası
GENEL MADEN-İŞ SENDİKASI	Diyanet ve Vakıf Emekçileri Sendikası (DİVES)
PETROL-İŞ SENDİKASI	TMMOB – Türk Mühendis Ve Mimar Odaları Birliği
TEKSİF SENDİKASI	Bilgisayar Mühendisleri Odası
DERİTEKS SENDİKASI	Çevre Mühendisleri Odası
AĞAÇ-İŞ SENDİKASI	Elektrik Mühendisleri Odası
SELÜLOZ-İŞ SENDİKASI	Fizik Mühendisleri Odası
TÜRKİYE HABER-İŞ	Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası
BASIN-İŞ SENDİKASI	Gemi Mühendisleri Odası
TÜRKİYE GAZETECİLER SENDİKASI	Gıda Mühendisleri Odası
BASİSEN SENDİKASI	Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası
BASS SENDİKASI	İçmimarlar Odası
TEZKOOP-İŞ SENDİKASI	İnşaat Mühendisleri Odası
TÜRK KOOP-İŞ SENDİKASI	Jeofizik Mühendisleri Odası
TÜRKİYE ÇİMSE-İŞ SENDİKASI	Jeoloji Mühendisleri Odası
KRİSTAL-İŞ SENDİKASI	Kimya Mühendisleri Odası
TÜRK METAL SENDİKASI	Maden Mühendisleri Odası
TÜRKİYE YOL-İŞ SENDİKASI	Makina Mühendisleri Odası
TES-İŞ SENDİKASI	Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Odası
DEMİRYOL-İŞ SENDİKASI	Meteoroloji Mühendisleri Odası
HAVA-İŞ SENDİKASI	Mimarlar Odası
TÜMTİS SENDİKASI	Orman Mühendisleri Odası
DOKGEMİ-İŞ SENDİKASI	Petrol Mühendisleri Odası
TÜRKİYE DENİZCİLER SENDİKASI	Peyzaj Mimarları Odası
SAĞLIK-İŞ SENDİKASI	Şehir Plancıları Odası
TOLEYİS SENDİKASI	Tekstil Mühendisleri Odası
TÜRK HARB-İŞ SENDİKASI	Ziraat Mühendisleri Odası
GÜVENLİK-İŞ	Birleşik Kamu-İş
TÜRKİYE BELEDİYE İŞ SENDİKASI	Büro-İş
HÜR-İŞ	Eğitim-İş
BAKANLIKLAR	Enerji-İş Sendikası
Çalışma Ve sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGM)	Genel Sağlık-İş
Adalet Bakanlığı	Kültür Sanat-İş
Sosyal Güvenlik Kurumu	Tapu Çevre Yol-İş Sendikası
Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığı	Tarım Orman-İş
Gençlik Ve Spor Bakanlığı	Tüm Yerel Sen
Tarım Ve Orman Bakanlığı	Ulaşım-İş
İçişleri Bakanlığı	Türk Tabipleri Birliği
Milli Eğitim Bakanlığı	Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi
BARO Dergileri	Toplum Ve Hekim
Türkiye Barolar Birliği Dergisi	Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED)
Ankara Barosu Dergisi	Tıp Dünyası
BARO
İstanbul Barosu Dergisi
İzmir Barosu Dergisi
Diyarbakır Barosu Bülten
Türkiye Barolar Birliği	Türkiye Barolar Birliği
ADANA	KARAMAN
ADIYAMAN	KARS-ARDAHAN
AFYONKARAHİSAR	KASTAMONU
AĞRI	KAYSERİ
AKSARAY	KIRIKKALE
AMASYA	KIRKLARELİ
ANKARA	KIRŞEHİR
ANTALYA	KİLİS
ARTVİN	KOCAELİ
AYDIN	KONYA
BALIKESİR	KÜTAHYA
BARTIN	MALATYA
BATMAN	MANİSA
BİLECİK	MARDİN
BİNGÖL	MERSİN
BİTLİS	MUĞLA
BOLU	MUŞ
BURDUR	NEVŞEHİR
BURSA	NİĞDE
ÇANAKKALE	ORDU
ÇANKIRI	OSMANİYE
ÇORUM	RİZE
DENİZLİ	SAKARYA
DİYARBAKIR	SAMSUN
DÜZCE	SİİRT
EDİRNE	SİNOP
ELAZIĞ	SİVAS
ERZİNCAN	ŞANLIURFA
ERZURUM	ŞIRNAK
ESKİŞEHİR	TEKİRDAĞ
GAZİANTEP	TOKAT
GİRESUN	TRABZON
GÜMÜŞHANE-BAYBURT	TUNCELİ
HAKKARİ	UŞAK
HATAY	VAN
IĞDIR	YALOVA
ISPARTA	YOZGAT
İSTANBUL	ZONGULDAK
KAHRAMANMARAŞ	KARABÜK
İZMİR

Dergipark’ta Güncel Olmayan Ama 2017 Yılı Kendi Web Sitesi Üzerinden Taranabilmiş Dergi Listesi	Dergipark’ta Güncel Olmayan Ve Kendi Web Sitesi De Güncel Olmayan Veya Kendi Web Sitesi De OlmayanDergi Listesi
Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi	Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi	Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi
Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi	Akademik Kaynak
Aydın Sağlık Dergisi	Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi	Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
Aydın İnsan ve Toplum Dergisi	Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi
Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi	Avrasya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi	Belgü
Cerrahpaşa Tıp Dergisi	Burdur Gelişim Dergisi
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi	Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi	Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi
FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi)	Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi
Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi	Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi
Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi	HABİTUS Toplumbilim Dergisi
İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi	Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi	Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi
İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi	İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi	İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
iş ve hayat	İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi
Gençlik Araştırmaları Dergisi	İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi
Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi	Erkeklik ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi	Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi
Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi	Psikoloji Araştırmaları
Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi	Keregü Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi	Kırıkkale Üniversitesi Bilimde Gelişmeler Dergisi
Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi	MASROP E-Dergi
Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi	Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi	Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi
Toplum ve Demokrasi Dergisi	Paradigma
İletişim Çalışmaları Dergisi	necmettin erbakan sosyal bilimler dergisi
Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi	Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi	Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi
Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi	Uluslararası Yönetim Ekonomi Siyaset Dergisi
	Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi
	Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

[1] Çalışmadaki bütün eksikliklerden şahsım sorumlu olmakla birlikte çalışmanın hazırlanmasında, çalışmanın hazırlanması için gerekli olan boş zamanın yaratılmasında Fişek Enstitüsü’nün katkısı en başa yazılmalıdır. Başta Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim Ve Eylem Merkezi Vakfı’nın çalışkan gönüllüleri olmak üzere çalışma sürecinde çalışmanın hazırlanması ile ayrıca ilgilenen Dr. Nail Dertli ve Oya Fişek’e tüm içtenliğimle teşekkür ederim.

2 – Raporun son güncellenme tarihi: 01.07.2019’dur.