Fişek Enstitüsü, bir hükümet dışı kuruluştur. Hazırlıkları 1982 yılında başlatılan ve 1986’da kurulmuş olan Fişek Sağlık Hizmetleri ve Araştırma Enstitüsü ile onun bir uzmanlık kuruluşu olan ve 1997 yılında kurulmuş olan Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı‘ndan oluşur.
Amacı, Prof.Dr.Nusret H.Fişek’in ülkemize kazandırdığı, toplum hekimliği felsefesini zenginleştirerek ve uygulamalarla besleyerek yaşatmaktır. Bu çalışmaları sırasında, önemli sosyal risk gruplarını oluşturan çalışan çocuklar ve kadınlara da özel bir ilgi göstermektedir. Herkese sağlık kavramının, toplum kalkınması, halk eğitimi, toplum örgütlenmeleriyle ilişkiler ve sosyal hekimlik politikalarını da kapsadığının bilincindedir.
Fişek Enstitüsü’nün otuz yılı aşkın bilgi ve deneyim birikimi ve etkinlikleri beş başlık altında toplanabilir:
1. Çalışan Çocuklara Yönelik Etkinlikler : Uluslararası Çalışma Örgütü’nün ILO-IPEC proje desteği kapsamında, çalışan çocukların çalıştıkları ortamların geliştirilmesi ve onlara sağlık hizmeti götürmek konusunda oluşturulan ve “Fişek Modeli” olarak adlandırdığımız, model çalışma geliştirilmiştir. Bir süre, ülkemizde 4 ayrı ildeki (Ankara, İstanbul, İzmir, Denizli) 5 uygulama merkezinde bu çalışma yürütülmüştür. Bugün çalışmalar, yalnızca Ankara’da Sincan’daki 1.Organize Sanayi Sitesi’nde yoğunlaştırılmıştır.
Bu modeldeki yaklaşım, çalışan çocuk sorununun, ülkenin ekonomik ve sosyal politikalarından ve koşullarından soyutlanamayacağı; bu konudaki dönüşümlerin de bugünden yarına gerçekleştirilemeyeceği için; şu anda çalışan çocukların, -yetişkin hale gelmeden- ivedilikle müdahale gereksinme içinde olmalarından hareket etmektedir. Bu hedefe ulaşmak için,
- Çocuk ve genç vurgusu
- Çalışan küçük kızlara ve kadın işçilere vurgu
- Işçi sağlığı iş güvenliğinin birlikteliği
- Sosyal boyut
- Sürdürülebilirlik (kendi kendini finanse)
- Bir odak çevresinde yaygın örgütlenme
vurgularını kullanmaktadır. Bu çalışmalar, küçük işyeri işverenlerine, gereksinme duydukları, iş sağlığı güvenliği hizmetlerini sunarak kendi kendini finanse etmektedir. Bunun içinde ILO.IPEC desteği kesilmiş olmasına karşın varlığını korumakta ve geliştirmektedir.
Enstitü, bu çalışmaları dolayısıyla Habitat II’de Türkiye Koordinasyon Kurulu tarafından seçilen, 8 en iyi uygulama arasında yeralmış ve
Habitat II boyunca, “En Iyi Uygulamalar Sergisi”ne katılmıştır. Enstitü Yöneticisi, A.Gürhan Fişek, 1996 yılında, bu çalışmalardan ötürü T.C.Cumhurbaşkanlığı Takdir Belgesi almıştır.
2./Küçük İşyerlerine Yönelik Grup İşyeri Hekimliği Hizmetleri: /1982 yılında Ankara’da başlatılan, 1986 yılında Enstitü çalışmalarının
içine katılan ve 1992 yılında ILO.IPEC desteğiyle büyük bir sıçrama gösteren “küçük işyerlerine yönelik çalışmalar”da, ülkemizde “ilk”ler gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar, ülkemizde “ilk” küçük işyeri ortak sağlık biriminin kurulmasını sağlamış; ve yine bu çalışmalar ülkemizde “ilk” kez 200’ü aşkın işyerinin tek bir potadan ve 30 yılı aşkın bir süredir hizmet almasını -halen sürmektedir- sağlamıştır.
Bu çalışmalar, aynı zamanda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı için, küçük sanayi siteleri ile büyük organize sanayi bölgelerindeki hizmet örgütlenmesi için bir “model” niteliğindedir. Çünkü, 2012 yılında çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası kapsamında (önce 4856 sayılı İş Yasası) alınan yetki ile, kurulan Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri (OSGB) için ilk örnektir.
3. Büyük Işyerlerine Yönelik Destek Hizmetleri : Fişek Enstitüsü, ülkemizde bugüne değin yeterince üzerine eğilinmemiş olan ve dolayısıyla yüksek düzeyde iş kazası ve -tanı konulamadığı için- düşük düzeyde meslek hastalığı ile kendini gösteren iş sağlığı güvenliği konusunda, büyük işyerlerine yönelik danışmanlık, eğitim ve ölçüm çalışmalarını başlatmıştır. 1996 ve 2012 yılı bu konuda bir sıçrama dönemleri olmuştur.
4. Çalışma Ortamı Dergisi : Fişek Enstitüsü, 1992 yılı Kasım’ından beri iki ayda bir çıkan ve kendi ilgi alanındaki tek ve uzun ömürlü olan Çalışma Ortamı Dergisi’ni yayınlamaktadır. Bu dergi, bir yandan Enstitü çalışmalarının ve bulgularının paylaşıldığı, bir yandan başka ülkelerdeki gelişmelerin aktarıldığı ve bir yandan da okurlara yeni düşünce-önerilerini sunma olanağının sağlandığı bir platform niteliğindedir. 138. sayısı tamamlanmıştır.
Dergi etkinlikleri kapsamında, ayrıca 2 ayda bir okurlardan 35 kişilik bir grubun katıldığı, “okur seminerleri (düşünce atölyeleri)”
düzenlenlenmeye 1992 yılında başlanmıştır. Seçilmiş konuların, farklı mesleklerden ve farklı illerden gelen katılımcıların tartışmasına sunulduğu bu toplantılar bugün “Düşünce Ortamı” adıyla sürdürülmektedir. Prof.Dr.Nusret H.Fişek’i anma etkinlikleri kapsamında, her yılın 3 Kasım günü, Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde toplum dostları buluşmaktadır.
5. Toplum Hekimliği (Sosyal Hekimlik Politikaları): “Herkese sağlık” düşüncesini, sosyal politikanın tüm araçları ile bütünleştirerek ve
zengin bir sosyal içerik içinde ve toplumsal dinamiklerin sahiplenmesiyle geliştirme ve modelleme çalışmaları yapılmaktadır.